Έχει συμβεί σε όλους μας. Κάθε εβδομάδα επί πέντε συνεχόμενες ημέρες να ξυπνάμε σε συγκεκριμένη ώρα (είτε με ξυπνητήρι είτε μόνοι μας) και το Σαββατοκύριακο να κλείνουμε το ξυπνητήρι και να κοιμόμαστε μέχρι να χορτάσουμε, θεωρώντας πως έτσι αναπληρώνουμε τον χαμένο ύπνο της εβδομάδας.
Μέχρι εδώ καλά. Ισχύει τελικά, όμως ότι ο ύπνος αναπληρώνεται; Και αν ναι τότε γιατί ακόμα και μετά από αυτό το διήμερο χουζούρι νιώθουμε άρρωστοι; Μήπως πάσχουμε κι εμείς από το λεγόμενο κοινωνικό jet lag;
Τι είναι το κοινωνικό jet lag;
Σύμφωνα με τον δόκτωρ Till Roenneberg, καθηγητή στο Ινστιτούτο Ιατρικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου, το κοινωνικό jet lag μοιάζει σα να πετούσαμε κάθε Παρασκευή απόγευμα από Παρίσι για Νέα Υόρκη, και τη Δευτέρα να γυρνούσαμε πίσω. Με το να κοιμόμαστε περισσότερο το Σαββατοκύριακο είναι σα να αναγκαζόμαστε να ζούμε σε σχεδόν διαφορετικές χρονικές ζώνες, σε σχέση με το βιολογικό μας ρολόι. Παλιότερες έρευνες για το κοινωνικό jet lag έχουν δείξει πως όσοι πάσχουν από αυτό έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη, να καταναλώνουν περισσότερη καφεΐνη και να πίνουν περισσότερο αλκοόλ από το συνηθισμένο.
Κοινωνικό jet lag και στέρηση ύπνου
Όπως χαρακτηριστικά λέει ο δόκτωρ Roenneberg: «To κοινωνικό jetlag και η στέρηση του ύπνου είναι ουσιαστικά αδιαχώριστες έννοιες». Η χρόνια στέρηση του ύπνου έχει συνδεθεί με πολλές ασθένειες που σχετίζονται και με το κοινωνικό jet lag, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη τύπου 2, των καρδιακών παθήσεων, της παχυσαρκίας και της κατάθλιψης. Παρόλα αυτά, το κοινωνικό jet lag δεν διαταράσσει μόνο την ποσότητα του ύπνου. Μια μελέτη προπτυχιακών φοιτητών διαπίστωσε ότι όσοι δεν ήταν συνεπείς στην ώρα που έπεφταν για ύπνο είχαν χαμηλότερη ποιότητα ύπνου σε σχέση με εκείνους με εκείνους που ήταν συνεπείς στο πρόγραμμά τους. Ο ακανόνιστος ύπνος συνδέθηκε επίσης με χαμηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις. Ο Andrew Phillips,στο Πανεπιστήμιο Monash στη Μελβούρνη, ο οποίος ήταν επικεφαλής της μελέτης, δήλωσε: «Αυτό υποδηλώνει ότι η κανονικότητα του ύπνου είναι πολύ σημαντική – δεν μπορούμε απλώς να αναπληρώσουμε τις ‘χαμένες’ ώρες τα Σαββατοκύριακα».
Κοινωνικό jet lag και αύξηση βάρους
Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι ενήλικες με υψηλότερα επίπεδα κοινωνικού jetlag ήταν πιο πιθανό να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και να έχουν μεταβολικό σύνδρομο (που σχετίζεται με την ανάπτυξη του διαβήτη τύπου 2) σε σύγκριση με αυτούς με ήταν συνεπείς με το πρόγραμμα του ύπνου τους.
«Βρήκαμε ότι μόνο μία ώρα κοινωνικού jet lag οδήγησε στη συσσώρευση περίπου δύο επιπλέον κιλών λίπους, κατά μέσο όρο, μέχρι την ηλικία των 39 ετών», αναφέρει ο Michael Parsons, ερευνητής κιρκαδικής βιολογίας στο Ινστιτούτο Harwell του Ιατρικού Ερευνητικού Ινστιτούτου στο Oxfordshire , ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης. Παράλληλα, προειδοποιεί ότι παράγοντες όπως η υπερβολική κατανάλωση φαγητού και η έλλειψη άσκησης παίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση βάρους.
Σε κάθε περίπτωση και προκειμένου να αποφύγουμε προβλήματα όπως τα παραπάνω είναι σημαντικό να φροντίζουμε να κοιμόμαστε επαρκώς και είμαστε συνεπείς με το πρόγραμμα του ύπνου μας.
Γι’ αυτό το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να προσπαθείτε να κοιμάστε επτά ώρες κάθε βράδυ και να μην πέφτετε στην παγίδα να κοιμάστε περισσότερο τα Σαββατοκύριακα. Μακροπρόθεσμα, θα ανταμειφθείτε.
