“Ακόμα κι αν απλώς ονειρεύεσαι ότι με δέρνεις, καλύτερα να ξυπνήσεις και να ζητήσεις συγγνώμη” είχε πει ο Μοχάμεντ Άλι. Πόσοι θύτες το έχουν κάνει αυτό; Και πόσοι θύτες αν και το έχουν κάνει, δεν έχουν επαναλάβει την πράξη τους;
Η βία είναι κάτι που υπάρχει γύρω μας και μέσα μας αλλά τις περισσότερες φορές η έκρηξή της πρέπει να είναι πυρηνική για να μας θορυβήσει. Δυστυχώς πιάνουμε τους εαυτούς μας να έχουν εξοικειωθεί με τη βία, να την έχουμε συνηθίσει, κι αυτό είναι το χειρότερο από όλα. Η Ειρήνη Δερμιτζάκη έγραψε ένα βιβλίο με 20 ξεχωριστές ιστορίες βίας. Βίας που υπάρχει και προέρχεται από παντού ενώ εκτοξεύεται και προς πάσα κατεύθυνση, όπου κι αν κοιτάξεις κι ας κάνεις ότι δεν τη βλέπεις. Άλλωστε έχει φτιαχτεί περισσότερο για να τη νιώθεις. Αυτή είναι η κύρια ιδιότητά της.
Το βιβλίο “Αυτό που δε γνωρίζω ακόμα” είναι ένα ανθολόγιο ιστοριών πάσας μορφής κακοποίησης που αφορούν σε κάθε άνθρωπο εκεί έξω. Σε εμένα, σε εσένα,στη μητέρα μου, στο σκύλο σου. Αν και πρόκειται για ένα αφήγημα που πραγματεύεται την πιο σκληρή έκφανση της ανθρώπινης προσωπικότητας η συγγραφέας έχει καταφέρει να σε κάνει κάπου ανάμεσα σε όσα δραματικά διαβάζεις να γελάς. Αυτό είναι ένα ταλέντο της που αποδεικνύει πως όση βία κι αν υπάρχει στον κόσμο, μέσα στο Κουτί της Πανδώρας έχει απομείνει η ελπίδα και πάντα η ελπίδα φέρνει το χαμόγελο.
Όταν έπιασα το βιβλίο στα χέρια μου το εξώφυλλό του δεν πρόδιδε ότι μέσα του είναι κρυμμένη τόση σκληρότητα. Γύρισα στο οπισθόφυλλο για να διαβάσω την περίληψη και ξαφνιάστηκα που η συγγραφέας επέλεξε μια τόση τρυφερή εικόνα για να καλωσορίσει τον αναγνώστη στον κόσμο της σωματικής και ψυχολογικής κακοποίησης. Κι όμως αυτό ήταν που έπρεπε να κάνει. Να αντισταθμίσει τις 20 ιστορίες βίας με μια εικόνα αγάπης.
“Αυτό που δε γνωρίζω ακόμα” είναι πότε ο κόσμος θα σταματήσει να είναι κακός. Αυτό που γνωρίζω είναι πως αυτό το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί.
Προσεγγίσατε τη βία από πάσα πιθανή πλευρά της. Πόσο βιωματικό είναι αυτό;
Όσοι γράφουμε, όσο και να προσπαθούμε να αποσιωπήσουμε την αλήθεια μας, θέλουμε δε θέλουμε μας ξεφεύγει στο κείμενο. Έχω υποστεί βία και έχω υπάρξει βίαιη. Στο σχολείο, στον δρόμο από νταή οδηγό, σε προσωπικές σχέσεις, σε ένα γηροκομείο που δούλευα από άσθενεις με άνoια. Γνωρίζετε κανέναν που να μην έχει υποστεί βία; Πρόσφατα διάβαζα ένα κείμενο της Κρυσταλίας Πατούλη που έλεγε πως η μεγαλύτερη βία είναι να μπορούμε να κάνουμε κάτι αλλά να μην το κάνουμε.
Γράφετε μικρές γρήγορες και περιεκτικές φράσεις. Γίνεστε σε κάθε αφήγημα ο ήρωας που το διηγείται. Κρύβετε μέσα σας από ένα gay κορίτσι μέχρι έναν άντρα που κακοποιήθηκε από τη σύντροφό του. Ποιος είναι ο πιο δύσκολος ρόλος που κληθήκατε να μπείτε μέσα στο βιβλίο σας και γιατί;
Η δυσκολία δεν έγκειται στον ρόλο σαν σχήμα αλλά στη γλώσσα του. Το να γίνω δηλαδή ένας από τους ήρωες των ιστοριών μου, ο κακοποιημένος άντρας, το gay κορίτσι, η ηλικιωμένη άστεγος ή ακόμα και ο αδέσποτος σκύλος σχηματικά είναι εύκολο. Εμένα η αγωνία μου, είναι όταν διαβάζει ο αναγνώστης τα διαφορετικά διηγήματα να νιώθει πως όντως του μιλάνε διαφορετικοί άνθρωποι. Αυτό με απογοητεύει και σε σενάρια, βιβλία ή και σε παραστάσεις. Η αδυναμία ή και τεμπελιά του δημιουργού να εκφράσει τις διαφορετικές φωνές. Δεν βλέπετε που το λέμε συχνά για ηθοποιούς; Ότι αυτός «όλο τον εαυτό του παίζει;»
Πάντα όπου υπάρχει βία υπάρχει και θύμα και συνήθως το θύμα αυτό είναι ένα υπέροχο ξεχωριστό αδύναμο πλάσμα που για το δικό του διαφορετικό λόγο δε μπορεί να αντιδράσει. Τι θα θέλατε να πείτε στα άτομα που βιώνουν την κακοποίηση;
Το θύμα δεν είναι πάντα ένα υπέροχο, ξεχωριστό, αδύναμο πλάσμα όπως λέτε. Κι ένας δυνατός άνθρωπος μπορεί να θυματοποιηθεί μέσα σε μια χειριστική σχέση. Με ποια ιδιότητα να μιλήσω εγώ σε θύματα κακοποίησης; Σαν Ειρήνη το μόνο που μπορώ να πω είναι ζητήστε βοήθεια από έναν ειδικό. Ούτε ο εαυτός μας, ούτε οι φίλοι με τις καλές τους προθέσεις μπορούν να μας βοηθήσουν να βγούμε από μια αδιέξοδη κατάσταση. Όταν είσαι μέσα σε μια βίαιη σχέση, τη θεωρείς φυσιολογική, μαθαίνεις να δικαιολογείς τη βία και βέβαια να την ανέχεσαι. Το πράγμα είναι όμως πιο σύνθετο. Κάπου άκουσα για τον “κύκλος της βίας”, όπου μέσα σε αυτόν το θύμα μπορεί να μετατραπεί σε θύτη προσπαθώντας να “σώσει” εκείνον/νη που τον κακοποιεί και το ανάποδο.
Και στους θύτες; Τι γίνεται με εκείνους που είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα ασκούν εκφοβισμό, σωματική ή ψυχολογική βία, σεξουαλική κακοποίηση ή αδιαφορία στα θύματά τους; Τι έχετε να πείτε σε αυτούς;
Το ξέρετε πως δεν υπάρχουν οργανισμοί που να βοηθούν όσους ασκούν βία; Από μια έρευνα που έκανα πριν λίγα χρόνια στο Λονδίνο, μια πόλη με περισσότερους οργανισμούς ψυχολογικής υποστήριξης από ότι η Αθήνα, δεν κατάφερα να βρω ούτε έναν οργανισμό που να βοηθάει τους θύτες. Και να ξέρει κανείς ότι κάνει λάθος και να θέλει να αλλάξει οι πόρτες είναι κλειστές. Συσπειρώνονται όλοι υπέρ αδυνάτου. Ενώ νιώθω πως αυτός που ασκεί βία ίσως τελικά να έχει περισσότερη ανάγκη από βοήθεια.
Είστε μια συγγραφέας που περιγράφοντας σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης μπορεί και κάνει παράλληλα δυο λαμπερά πράγματα: Μπαίνει στο μυαλό ενός μικρού παιδιού και κάποιες ιστορίες βγάζουν πολύ καλό χιούμορ. Τι είναι τελικά αυτό που δε γνωρίζετε ακόμα;
Το χιούμορ μου και η αθωότητα της παιδικής μου ηλικίας είναι τα όπλα μου. Πώς αλλιώς να αντέξει κανείς το ανυπόφορο της ζωής; Είναι πολλά αυτά που δε γνωρίζω ακόμα, αλλά λαχταρώ να τα μάθω. Η περιέργεια μου με έκανε και με κάνει να ζω συμπυκνωμένα.
