Το κοινοβούλιο του Ιράν θέσπισε έναν νέο νόμο για τη σεμνότητα, αυστηροποιώντας σημαντικά τους υφιστάμενους περιορισμούς στην ενδυμασία, οι οποίοι έχουν ήδη τροφοδοτήσει διαδηλώσεις και αποτελούν σοβαρή πρόκληση για τη σταθερότητα του καθεστώτος.
Δύο χρόνια αφότου οι διαδηλώσεις κατά των αυστηρών ενδυματολογικών κανόνων του Ιράν συγκλόνισαν την παγκόσμια κοινή γνώμη, ένας νέος νόμος για την «αγνότητα και το χιτζάμπ» ψηφίστηκε την Κυριακή, 1 Δεκεμβρίου, από το σκληροπυρηνικό κοινοβούλιο και εγκρίθηκε από το Συμβούλιο των Φρουρών, το οποίο ελέγχει τους νόμους ως προς τη συμμόρφωσή τους με το σύνταγμα και τον ισλαμικό νόμο. Πρέπει τώρα να υπογραφεί από τον πρόεδρο για να τεθεί σε ισχύ.
Ο πρόεδρος Masoud Pezeshkian, ο οποίος εξελέγη πέρυσι με μεταρρυθμιστική πλατφόρμα, έχει εκφράσει την αντίθεσή του στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, προετοιμάζοντας μια πιθανή ρήξη και ένταση στη Βουλή, αν προσπαθήσει να σταθεί εμπόδιο στην εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου.
Η υπογραφή της νομοθεσίας από τον ίδιο είναι σε μεγάλο βαθμό τελετουργική, γεγονός που του αφήνει ελάχιστα περιθώρια να μπλοκάρει το νομοσχέδιο, κάτι που αναγνώρισε σε ανάρτησή του στο X τη Δευτέρα.
«Κατά τη γνώμη μου ο νόμος για το χιτζάμπ, τον οποίο πρέπει να εφαρμόσω, είναι ασαφής. Δεν πρέπει να κάνουμε τίποτα που να διαταράσσει την αρμονία και την ενσυναίσθηση της κοινωνίας. Πρέπει να μιλήσουμε και να αλληλεπιδράσουμε για το θέμα», έγραψε.
Η νομοθεσία προτείνει μια τριετή δοκιμή μιας σειράς πολιτικών που θα επιβάλλουν νέες, αυστηρότερες ποινές για παραβιάσεις του νόμου για το χιτζάμπ και το ακατάλληλο ντύσιμο τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες. Για την ακρίβεια, ρίζει την ακατάλληλη ενδυμασία με πολύ αυστηρούς τρόπους, που κυμαίνονται από τη γύμνια και το άσεμνο ντύσιμο μέχρι τη λανθασμένη χρήση του χιτζάμπ.
Για τις γυναίκες, αυτό περιλαμβάνει τη χρήση στενών ρούχων και ρούχων που εκθέτουν το σώμα από το κεφάλι και κάτω, πάνω από τους αστραγάλους και πάνω από τους πήχεις. Για τους άνδρες, απαγορεύεται οποιαδήποτε έκθεση δέρματος κάτω από το στήθος και πάνω από τα γόνατα, καθώς και η έκθεση των ώμων.
Μια «λανθασμένη εκτίμηση του δημόσιου αισθήματος»
Σύμφωνα με τη Sina Toossi, ανώτερη συνεργάτιδα του Κέντρου Διεθνούς Πολιτικής με έδρα την Ουάσιγκτον, ο νόμος κινδυνεύει να επαναλάβει τα λάθη της προηγούμενης ιρανικής κυβέρνησης, η οποία αντιμετώπισε το 2022 πολύμηνες διαμαρτυρίες κατά τέτοιων στρατηγικών.
«Η απόφαση αυτή αντικατοπτρίζει έναν λανθασμένο υπολογισμό του δημόσιου αισθήματος και είναι απίθανο να επιτύχει τους διακηρυγμένους στόχους της κυβέρνησης για τη διατήρηση των παραδοσιακών κοινωνικών κανόνων. Αντιθέτως, κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω έναν ήδη εύθραυστο κοινωνικό ιστό», δήλωσε στο CNN.
Ο νόμος εισάγει επίσης ένα σύστημα προστίμων και περιορισμών με χρηματικές ποινές, ακόμη και για τις αρχικές παραβάσεις. Οι πολλαπλές παραβάσεις θα επισύρουν ποινές όπως ποινές φυλάκισης, ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και περιορισμούς γύρω από την οδήγηση, την ανανέωση διαβατηρίων, ακόμη και την πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Για τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων που δεν επιβάλλουν τον κώδικα ενδυμασίας στους πελάτες και τους πελάτες τους, οι οικονομικές κυρώσεις επιβάλλονται πιθανές ποινές φυλάκισης, ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και διαφημιστικοί περιορισμοί.
Στα τέλη του 2022, ο θάνατος της 22χρονης Mahsa Amini από την αστυνομία της ηθικής του Ιράν οδήγησε σε μερικές από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που είχε δει η χώρα εδώ και δεκαετίες. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, περισσότεροι από 500 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην καταστολή που ακολούθησε από το καθεστώς.
Iran’s parliament has approved a new law introducing severe penalties for not wearing a hijab in public. This move comes despite repeated criticisms of such restrictions by Iranian President Masoud Pezeshkian.https://t.co/ZImsP301BJ
— DW News (@dwnews) December 4, 2024
Στο επίκεντρο το διαδίκτυο
Μια άλλη βασική πτυχή του νόμου είναι η ρύθμιση των ψηφιακών χώρων. Θα επιβάλλει πρόστιμα και περιορισμούς στη δραστηριότητα στο διαδίκτυο, απαιτώντας από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να παρακολουθούν και να αφαιρούν περιεχόμενο που η κυβέρνηση θεωρεί ακατάλληλο. Οι inlfuencers και τα δημόσια πρόσωπα θα αντιμετωπίσουν επίσης αυστηρές ποινές για οποιαδήποτε προώθηση ακατάλληλης ενδυμασίας ή διακωμώδηση των νόμων περί χιτζάμπ. Οι ποινές για παραβίαση θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν πρόστιμα ύψους έως και 5% του συνολικού εισοδήματός τους και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις.
Ενώ οι αυστηρότερες ποινές έχουν προκαλέσει ανησυχία στους Ιρανούς, μια ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη πτυχή της νομοθεσίας είναι και η διευρυμένη επιτήρηση. Τα πλάνα από τις κάμερες παρακολούθησης της κυκλοφορίας και εκείνες διαφόρων κυβερνητικών υπηρεσιών θα χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό των παραβατών, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Οι πολίτες ενθαρρύνονται, επίσης, να αναφέρουν τις παραβάσεις μέσω του δημόσιου συστήματος αναφοράς της αστυνομίας.
Υποστηριζόμενο από σκληροπυρηνικές παρατάξεις στο κοινοβούλιο, το νομοσχέδιο πέρασε μέσα από μια μυστική διαδικασία, παρακάμπτοντας την ανοιχτή συζήτηση στο κοινοβούλιο, σύμφωνα με την Toossi. Η διαδικασία με την οποία ψηφίστηκε το νομοσχέδιο είναι ασυνήθιστη και αναδεικνύει τις ανισορροπίες εντός της πολιτικής δομής του Ιράν.
«Ο πυρήνας του σκληροπυρηνικού συντηρητικού συστήματος πηγαίνει ενάντια στην πλειοψηφία του πληθυσμού, την εκλεγμένη διοίκηση και τον πρόεδρο», δήλωσε ο Negar Mortazavi, εκδότης και οικοδεσπότης του Iran Podcast. «Απλώς δεν έχουν τη δύναμη να αναθεωρήσουν και να αλλάξουν την κατάσταση».
Το νομοσχέδιο αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή σχεδόν δύο εβδομάδες από την έγκρισή του από το Συμβούλιο των Φρουρών, στις 13 Δεκεμβρίου.
#Iran: New draft law, which imposes a series of new punishments on women & girls who fail to wear a #hijab, could be described as a form of “gender apartheid” – UN experts urge Iranian authorities to bring proposed legislation in line with #HumanRights.https://t.co/Jr9F67ZJmc pic.twitter.com/z0CplbX26V
— UN Special Procedures (@UN_SPExperts) September 1, 2023
Δεμένα τα χέρια του προέδρου
Ο Pezeshkian διεξήγαγε την προεκλογική του εκστρατεία μιλώντας για το υποχρεωτικό χιτζάμπ, τους σκληρούς νόμους περί ενδυμασίας της εποχής Ραϊσί και τις πανεθνικές διαδηλώσεις, υποσχόμενος το τέλος της αστυνομίας ηθικής.
Σύμφωνα με τον Mortazavi, ο Pezeshkian αντιμετωπίζει μια «δύσκολη μάχη», καθώς το νομοσχέδιο θέτει τις βάσεις για έναν αγώνα εξουσίας μεταξύ των σκληροπυρηνικών συντηρητικών δυνάμεων στα μη εκλεγμένα όργανα και το κοινοβούλιο από τη μία πλευρά και της κυβέρνησης μαζί με τον εκλεγμένο πρόεδρο από την άλλη.
Τον Ιούλιο, κατά τη διάρκεια προεδρικού ντιμπέιτ, δήλωσε, αναφερόμενος στο καθεστώς: «Όπως δεν μπορούσαν να αφαιρέσουν με τη βία το χιτζάμπ από τα κεφάλια των γυναικών στο παρελθόν, έτσι δεν μπορούν να τους το επιβάλουν και τώρα. Δεν έχουμε το δικαίωμα να επιβάλλουμε τη θέλησή μας στις γυναίκες και τις κόρες μας».
Ενώ ο πρόεδρος δεν έχει πραγματική εξουσία και είναι υποχρεωμένος να εγκρίνει όλες τις κοινοβουλευτικές αποφάσεις, θα μπορούσε να αρνηθεί ή να καθυστερήσει την υπογραφή σε μια προσπάθεια να δημιουργίας καλών εντυπώσεων προς τον λαό.
«Αλλά οι επιλογές του για να σταματήσει τον νέο νόμο είναι περιορισμένες», διευκρίνισε ο Toossi.
«Οι επιλογές του περιλαμβάνουν την προσφυγή στον Ανώτατο Ηγέτη, ζητώντας να παραπεμφθεί ο νόμος στο Συμβούλιο Επικαιρότητας για νέα διαιτησία», είπε. «Εναλλακτικά, θα μπορούσε να επιδιώξει παρέμβαση μέσω του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας για να παρακάμψει τον νόμο. Και οι δύο αυτές επιλογές, ωστόσο, εξαρτώνται από τη σιωπηρή έγκριση του Ανώτατου Ηγέτη Αγιατολάχ Χαμενεΐ».
