«Έμφυλη βία και γυναίκες με κινητική και αισθητηριακή αναπηρία», ονομάζεται η έρευνα του Κέντρου Διοτίμα και της ΔΕΗ, η οποία προσπαθεί να ρίξει φως στην αθέατη πραγματικότητα των θυμάτων έμφυλης βίας με αναπηρία. Στόχος της πανελλαδικής έρευνας είναι να αναδείξει τον βαθμό γνώσης του γενικού κοινού σε θέματα που καθιστούν τις ανάπηρες γυναίκες πιο ευάλωτες στην έμφυλη βία.
Τα δεδοµένα του τελευταίου έτους επιβεβαιώνουν ότι η ενδοοικογενειακή και σεξουαλική βία παραµένουν ιδιαίτερα διαδεδοµένες στην ελληνική κοινωνία. Παρά τις προσπάθειες, η πραγµατική αλλαγή καθυστερεί, και απαιτούνται πολλά ακόµα να γίνουν. Απαραίτητη είναι και η εξάλειψη των βαθιά ριζωµένων κοινωνικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων που περιορίζουν την κατανόηση του φαινοµένου και την αποτελεσµατική παρέµβαση. Στερεότυπα που βαραίνουν ακόµη περισσότερο σε υποοµάδες του πληθυσµού.
Οι γυναίκες µε αναπηρία, µια τέτοια υποοµάδα, παραµένουν ιδιαίτερα ευάλωτες απέναντι στο φαινόµενο, αντιµετωπίζοντας πολλαπλές διακρίσεις και αυξηµένη έκθεση σε κακοποίηση, ενώ συχνά στερούνται την πρόσβαση στην απαραίτητη στήριξη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας (δείτε τη εδώ), οι γυναίκες με αναπηρία αντιμετωπίζουν μια διπλή διάκριση, καθώς βρίσκονται εκτεθειμένες στην κακοποίηση τόσο λόγω του φύλου τους όσο και λόγω της αναπηρίας. Τα κοινωνικά στερεότυπα, η περιορισμένη πρόσβαση σε δομές υποστήριξης, μηχανισμούς καταγγελίας και δικαιοσύνης, αλλά και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους, τις καθιστούν πιο ευάλωτες.
Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι τα περιστατικά βίας προς τις ανάπηρες γυναίκες είναι συχνά, με τους περισσότερους να διστάζουν να καταγγείλουν ένα όταν γίνονται μάρτυρες σε αυτό. Την ίδια στιγμή οι γυναίκες με αναπηρία θεωρούνται «αόρατες» και αντιμετωπίζονται με λύπηση.
Αναλυτικότερα:
- Περισσότερα από 2 στα 5 άτομα δηλώνουν ότι έχουν ακούσει για περιστατικό έμφυλης βίας σε γυναίκα με αναπηρία
- Το 46% των ερωτηθέντων ατόμων διστάζει να καταγγείλει περιστατικό βίας σε γυναίκες με αναπηρία λόγω πιθανής νομικής εμπλοκής, το 43% ανησυχεί για τη μελλοντική τύχη του θύματος σε περίπτωση καταγγελίας, ενώ ένα ποσοστό 30% αναφέρει ότι δεν γνωρίζει τι πρέπει να κάνει σε μία αντίστοιχη περίπτωση
- 2 στα 3 άτομα (67%) θεωρούν πως οι γυναίκες με κάποια κινητική ή αισθητηριακή βλάβη δεν είναι κοινωνικά ορατές και 3 στα 4 άτομα (75%) θεωρούν ότι είναι πιο εκτεθειμένες σε περιστατικά έμφυλης βίας σε σχέση με κάθε άλλη γυναίκα
- 2 στα 3 άτομα (66%) συνειδητοποιούν ότι η αναζήτηση βοήθειας όπως και η αναφορά και καταγγελία περιστατικού έμφυλης βίας είναι πιο δύσκολη για τις γυναίκες με αναπηρία
- 1 στα 2 άτομα (50%) θεωρεί πως οι γυναίκες με κινητικές ή αισθητηριακές βλάβες αντιμετωπίζονται με οίκτο, όταν αποπειρώνται να αναφέρουν ή να καταγγείλουν ένα περιστατικό βίας σε βάρος τους.
Άντρες και γυναίκες διαφοροποιούνται: Ποιοι δείχνουν μεγαλύτερη ευαισθησία
Σε όλη την έρευνα παρατηρείται διαφοροποίηση µεταξύ γυναικών και ανδρών µε τις γυναίκες να είναι πιο ευαισθητοποιηµένες. Εύρηµα µάλλον αναµενόµενο καθώς παρατηρείται γενικότερα µια µεγαλύτερη ενηµερότητα και ευαισθησία των γυναικών απέναντι σε ζητήµατα που αφορούν έµφυλη βία.
Μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση παρατηρείται στις απαντήσεις όσων έχουν ακούσει κάποιο περιστατικό έµφυλη βία εις βάρο γυναικών µε κινητική ή αισθητηριακή αναπηρία σε σύγκριση µε τους/τις υπόλοιπους/ες. Εύρηµα που ερµηνεύεται από το αυξηµένο ποσοστό των γυναικών και ανθρώπων που γνωρίζουν κάποια γυναίκα µε αναπηρία µέσα στο συγκεκριµένο δείγµα.
Τέλος, διαφοροποιήσεις παρατηρούνται και µε βάση το µορφωτικό επίπεδο των ερωτώµενων µε το κοινό µεσαίου / χαµηλότερου µορφωτικού επιπέδου να υστερεί σε γνώση / ευαισθητοποίηση και να µην τοποθετείται στις ερωτήσεις σε µεγαλύτερο βαθµό απ’ ότι ισχύει στα υπόλοιπα κοινά. Στοιχείο που προβληµατίζει, καθώς η άγνοια και έλλειψη ευαισθητοποίησης µπορεί να µεταφραστεί σε απάθεια ή ακόµη και δυσπιστία απέναντι στα προβλήµατα και τι ανάγκες αυτών των γυναικών.
Οι πιο συχνές μορφές βίας
Η ψυχολογική και η λεκτική βία επιλέγονται ω οι πιο συχνές µορφές έµφυλης βίας (1η και 3η θέση αντίστοιχα σε βαθµό συχνότητα). Ενώ ως λιγότερο συχνές µορφές έµφυλης βίας επιλέγονται η σεξουαλική και οικονοµική βία. Με σχεδόν 3 στα 5 άτοµα µεταξύ όσων συναναστρέφονται στο άµεσο κοινωνικό τους περιβάλλον γυναίκα µε κινητική ή αισθητηριακή αναπηρία να έχει ακούσει για κάποιο περισταστικό έµφυλης βίας κατά αυτών των γυναικών, το πρόβληµα τη έµφυλη βία απέναντι σε αυτήν την κοινότητα γυναικών αποδεικνύεται παρόν και επείγον.
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες με αναπηρία
Η αναπηρία συνδέεται και θεωρείται αιτία αυξηµένης ευαλωτότητας και πιθανότητας αυτές οι γυναίκες να έχουν υποστεί έµφυλη βία, µισαναπηρικής αντιµετώπισης λόγω στερεοτύπων και δυσκολίας αναζήτησης βοήθειας και αναφοράς καταγγελίας. Αλλά παρόλα αυτά σηµαντικό ακόµη κοµµάτι της κοινωνίας (περίπου 1 στα 3 άτοµα) δεν αντιλαµβάνεται ως πιο δύσκολη την αναζήτηση βοήθειας ή αναφορά περιστατικού έµφυλης βίας σε σχέση µε τις άλλες γυναίκες.
Οι δυσκολίες που καλούνται να αντιµετωπίσουν και να αντιπαρέλθουν οι γυναίκες µε κινητική και αισθητηριακή αναπηρία προκειµένου να αναζητήσουν βοήθεια, αναφέρουν ή καταγγέλλουν περιστατικό έµφυλης βίας, µπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τρείς οµάδες και να αναζητηθούν αντίστοιχες λύσεις:
- Προβληµατική ή παντελής έλλειψη πρόσβασης και επικοινωνίας σε διαθέσιµες αρχές και δοµές.
- Προβληµατική και στερεοτυπική αντιµετώπιση λόγω αναπηρίας που τις καθιστά λιγότερο πιστευτές – από τις αρχές, αλλά τελικά και από την ευρύτερη κοινωνία.
- Έλλειψη ενηµέρωσης για το νοµικό πλαίσιο σε περίπτωση αναφοράς καταγγελίας προκειµένου να µη φοβάται κάποιος ότι θα µπλέξει νοµικά αν µπει στη διαδικασία να αναφέρει ή καταγγείλει περιστατικό
