Πήγα να δω την παράσταση του Εθνικού θεάτρου, «Στο σώμα της», με τη φίλη μου τη Μαρία. Που να ‘ξερα.
Μια Μαρία γεννιέται στα πρώτα λεπτά του έργου και συνεχίζει μία ξέφρενη επί σκηνής πορεία, άλλοτε παρελαύνοντας, τικ-τακ πάνω στα τακουνάκια της, άλλοτε τσαλαβουτώντας στα νερά με πεταλούδες ανάμεσα στα γυμνά πόδια της, άλλοτε γεννώντας μωρά, κάνοντας multitasking (ένα μωρό, δύο παιδιά, μία ιδέα, ανοιχτός υπολογιστής, η μάνα της στο τηλέφωνο, ο σύζυγός της στο κρεββάτι), διεκδικώντας το δικαίωμα στην ηδονή, στη φυλομετάβαση, στη διακοπή μας κύησης, στο restart του σώματος και της ζωής της μετά την εμμηνόπαυση.
Χωρισμένη σε κεφάλαια, η ζωή της Μαρίας παρουσιάζεται σε μικρά καρέ από την πρώτη στιγμή, της γέννησης (και της κοινωνικής απογοήτευσης που η λέξη κορίτσι συνεπάγεται για πολλούς ακόμη και στις μέρες μας) μέχρι την τελευταία μάχη του γυναικείου σώματος με τους δύο μεγάλους εχθρούς του: τη βαρύτητα και το χρόνο.
Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα, να είσαι κάτοχος (;) ενός σώματος που δεν σου ανήκει σε πολλές χώρες αυτού του κόσμου; «Κάπου μακριά» ακόμη και σήμερα, το γυναικείο σώμα είναι ένα σώμα-χωράφι. Θέλει δε θέλει. Γιατί, όπως μας θυμίζουν στο κεφάλαιο «Πώς να ξεφορτωθείς τον ευλογημένο καρπό», η έκτρωση είναι αμαρτία. Το σώμα-κήπος, όπου ένα άλλο πλάσμα ετοιμάζεται να βγάλει ρίζες, δεν έχει το δικαίωμα να ξεριζώσει αυτές τις ρίζες. Πρέπει να υπομείνει, να αντέξει.
Έχει και ανάλαφρες στιγμές η παράσταση, σκεφτόμαστε με τη φίλη μου τη Μαρία. Μήπως εδώ, που μας μιλάνε για τις δίαιτες και τις ανασφάλειες με το σώμα, ή όταν οι γυναίκες συναντούν τη βιομηχανία της ομορφιάς στο πρόσωπο μιας πλασιέ (;) που μας εξηγεί τι περιέχουν όλα αυτά τα προϊόντα που χρειαζόμαστε για να τα βάλουμε με το χρόνο. Γελάμε δυνατά έξω μας και πικρά μέσα μας.
Στο κεφάλαιο που πέφτει ξύλο (όχι κυριολεκτικά -αλλά πόσο ανατριχιαστικός ο ήχος από εκείνο το πρώτο χαστούκι!) και ακούγεται το καλύτερο τραγούδι της παράστασης, η Ίντρα Κέιν με κάνει να βάλω τα κλάμματα με τη φωνάρα της.
«Το σώμα προσαρμόζεται», λέει σε μια στιγμή μία από τις 12 πρωταγωνίστριες. Μπορεί να ήταν η η Αλίκη Αλεξανδράκη, δεν είμαι σίγουρη, αλλά δεν έχει καμία σημασία. Οι φωνές των γυναικών επί σκηνής είναι στην ουσία μία. Μία πανάρχαιη φωνή αμαζόνας που έρχεται από τα βάθη των αιώνων, ένας λυγμός που έγινε κραυγή, μία ιαχή που έγινε παράπονο, μία ρομαντική μελωδία που έγινε ραπ καταγγελία.
Στο κεφάλαιο «Α ρε κλειτορίδα» («κλειτορίδα μου γλυκιά, φέρε, ω φέρε τη χαρά») μαθαίνουμε ότι στο γυναικείο σώμα πάντα, μα πάντα προέχει η μήτρα, το όργανο που μας χαρίζει παιδιά. Το όργανο που μας χαρίζει ηδονή, μπορεί κάλλιστα να ακρωτηριαστεί. Και ακρωτηριάζεται. Ποιος νοιάζεται; Η κλειτορίδα χαρτογραφήθηκε πλήρως το 2009. Μέχρι πρότινος η γυναικολογία ήταν αντρική υπόθεση, αφήναμε τους άντρες να μας πουν για το σώμα μας, πότε πονάμε και πόσο. Οι ανίδεοι.
«Μουνί, τι ωραία λέξη», μας λέει η Ιωάννα Μαυρέα και την αγαπάμε όλες λίγο περισσότερο. Στ’ αλήθεια, είναι. Εύηχη και κελαρυστή, πρωταγωνιστεί σε παροιμίες, γνωμικά και φράσεις της καθημερινότητας που οι ηθοποιοί αραδιάζουν στα πόδια μας. Κι όμως είναι μία λέξη που ντρεπόμαστε να λέμε και να γράφουμε.
Στο κεφάλαιο «Κόντρα στον ήλιο», μία γυναίκα, στην ψυχή, αλλά αποτέλεσμα φυλομετάβασης, στο σώμα, μιλάει για όσα έχασε τα χρόνια που δεν ζούσε μέσα στο γυναικείο σώμα της, το κορίτσι που έχασε την εφηβεία του. Μας εξηγεί πως η φυλομετάβαση μετριέται σε ευρώ. Καλά όλα τα κόστη των ιατρικών επεμβάσεων, αλλά γιατί χρειάζεται κανείς χίλια ευρώ για να αλλάξει φύλο στην αστυνομική του ταυτότητα; Απλό. Η Πολιτεία χρεώνει πολύ ακριβά το δικαίωμα ενός ανθρώπου να είναι ο εαυτός του.
Και φτάνουμε αισίως, χωρίς να καταλάβουμε πότε πέρασε η ώρα, στο κεφάλαιο «Έρχεται αυτή που μετά δεν θα έρχεται (η άλλη)». Εδώ είμαστε. Ανακεφαλαίωση. Όλη μας τη ζωή μας λένε ανισόρροπες: γιατί έχουμε περίοδο, εγκυμονούμε, αποβάλουμε, διακόπτουμε την κύηση, γεννάμε, περνάμε λοχεία, κάνουμε φυλλομετάβαση, περνάμε εμμηνόπαυση. «Μας έστειλαν στα ψυχιατρεία». Για όλους αυτούς τους λόγους μαζί και για τον καθένα χωριστά. Κι όμως, η τρομακτική, όπως μας την παρουσιάζει η κοινωνία, εμμηνόπαυση, μπορεί να είναι η δεύτερη ευκαιρία μας, η ώρα να ξαναδιεκδικήσουμε το σώμα μας. Περιορισμοί τέλος, ορμόνες σε τρέλα, η αναρχία στην εξουσία. «Νιώθω ότι νικιέται η βαρύτητα», ακούγεται λίγο πριν το φινάλε. Είμαστε θηλυκά, παντοδύναμες, δεν τελειώνουμε, είμαστε σαν τ’ αστέρια τ’ ουρανού, είμαστε η θάλασσα. Στο τέλος της παράστασης πολλές γυναίκες γύρω μας στο κοινό, χειροκροτούν δακρυσμένες.
Δεν έχουμε βγει ακόμη από το κτήριο Τσίλλερ όταν αρχίζουμε να αφήνουμε μηνύματα στις φίλες μας: «Πρέπει να δεις το «Στο σώμα της» στο Εθνικό!».
Βγαίνουμε στην Αγίου Κωνσταντίνου γεμάτες άγρια χαρά, το είδος που μόνο ένα ωραίο βράδυ στο θέατρο μπορεί να σου χαρίσει. Ευτυχώς, η Μαρία είχε φέρει μαζί της ένα φλασκί με τσίπουρο.
Στο έργο, που συνυπογράφουν η Ελένη Ευθυμίου (σύλληψη, κείμενο και σκηνοθεσία), η Σοφία Ευτυχιάδου (σύλληψη, κείμενο) και η Νεφέλη Μαϊστράλη (κείμενο), πρωταγωνιστούν:
Αλίκη Αλεξανδράκη, Φένια Αποστόλου, Ξένια-Μαρία Γκιουλεμέ, Αγγελική Δεληθανάση, Ίντρα Κέιν, Μαρία Κεχαγιόγλου, Ιωάννα Μαυρέα, Κατερίνα Παπανδρέου, Χάρις Σερδάρη, Νάνσυ Σιδέρη, Μαρία Σκουλά, Κωνσταντίνα Τάκαλου. Είναι όλες τους υπέροχες.
Παραστάσεις στο Κτήριο Τσίλλερ – Σκηνή Νίκος Κούρκουλος, έως τις 12/1/2025.
