Η μία γενιά μετά την άλλη έχει βιώσει την αλλαγή στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Έχουμε δει την εικόνα να νικά τον ήχο και τον γραπτό λόγο και έτσι το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες να χάνουν έναντι της τηλεόρασης. Κατά τον ίδιο τρόπο η γρήγορη και εύκολη πρόσβαση στην είδηση από τα κινητά μας τηλέφωνα έχει μετατοπίσει τις πηγές ενημέρωσης από την τηλεόραση στις οθόνες μας και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η συγκεκριμένη ανάπτυξη δεν επηρεάσε μόνο την ενημέρωση, αλλά γενικά τη διασκέδαση και την ψυχαγωγία, καθώς και τον Έντυπο Τύπο.
Σύμφωνα με στοιχεία της Magna που επικαλείται το Bloomberg, στο απόγειό τους το 2007, τα ετήσια διαφημιστικά έσοδα από τις έντυπες εκδόσεις έφταναν τα 19,5 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ. Έκτοτε, ο κλάδος γύρισε νέα σελίδα, με σχεδόν κάθε επόμενο έτος να αποφέρει λιγότερα διαφημιστικά έσοδα από το προηγούμενο.
Ίσως, όμως, όπως υποστήριξε η Amanda Mull σε ένα άρθρο της στο Bloomberg, που δημοσιεύθηκε την περασμένη Πέμπτη, φέτος το ψηφιακό να μην νίκησε το έντυπο – όπως θα περίμενε κανείς. Αντιθέτως, όπως ακριβώς ο κινηματογράφος, τα βιβλιοπωλεία και οι δίσκοι βινυλίου, τα έντυπα μέσα ενημέρωσης βιώνουν κάτι σαν αναβίωση, με τα καθιερωμένα περιοδικά να αναβαθμίζονται από απλά αντικείμενα χαλάρωσης σε πιο εξειδικευμένα πολυτελή «προϊόντα αναψυχής».
Ενώ η χρυσή εποχή της έντυπης έκδοσης έχει περάσει ανεπιστρεπτί – το ίδιο άρθρο του Bloomberg ανέφερε ότι ακόμη και ο μεγαλοεκδότης Condé Nast, «δεν είναι πλέον εταιρεία περιοδικών», σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλό του – ένας αυξανόμενος αριθμός παλαιών μέσων ενημέρωσης ανακοίνωσε σχέδια για την ανανέωση των προηγουμένως εγκαταλελειμμένων έντυπων προσφορών το 2024, συμπεριλαμβανομένων των NME, Nylon, Vice, Life και The Onion.
Επιπλέον, ορισμένες εκδόσεις που γεννήθηκαν ψηφιακά δίνουν τώρα επίσης μια ευκαιρία στην έντυπη μορφή τους, με το The Cut της Vox Media να λανσάρει το πρώτο έντυπο τεύχος Φθινοπωρινής Μόδας τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ο στόχος των έντυπων περιοδικών σήμερα
Η διατήρηση της ευρείας προσοχής δεν είναι πλέον ο πρωταρχικός στόχος των έντυπων περιοδικών. Όπως περιγράφει η Mull, η επιτυχία των ανθεκτικών έντυπων εκδόσεων (New Yorker, Architectural Digest κ.λπ.) βασίζεται στα ξεχωριστά ενδιαφέροντα, τα γούστα και τη νοημοσύνη των αναγνωστών τους για να διατηρήσουν τις πωλήσεις.
Πράγματι, η αύξηση του αριθμού των μικρής κλίμακας ανεξάρτητων εκδόσεων που κυκλοφορούν σε έντυπη μορφή προσφέρει κάποια απόδειξη ότι η αξία ενός αναγνωστικού κοινού έγκειται πλέον στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα – μια αρετή που απευθύνεται στους διαφημιστές, οι οποίοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι το συχνά πιο εύπορο αναγνωστικό κοινό ορισμένων έντυπων εκδόσεων είναι πιο δύσκολο να εμπλακεί στο διαδίκτυο.
Στην πραγματικότητα, το έντυπο μέσο χρησιμοποιείται πλέον όλο και περισσότερο ως εργαλείο μάρκετινγκ: σύμφωνα με την έκθεση, το CostCo Connection είναι σήμερα ένα από τα πιο επιτυχημένα περιοδικά της Αμερικής, με μηνιαία κυκλοφορία άνω των 15 εκατομμυρίων.
Θα μπορούσε το 2024 να είναι η χρονιά για μια μαζική αναβίωση των έντυπων περιοδικών;
«Μάλλον, ναι», απαντούν οι περισσότεροι δημοσιογράφοι και άνθρωποι του χώρου, αν και το digital προϊόν δεν πρόκειται να εκλείψει σύντομα. Με τις μεγάλες εταιρείες να επενδύουν χρήματα στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και της εικονικής πραγματικότητας, το μέλλον των ψηφιακών μέσων είναι ακόμα ισχυρό. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια αξιοσημείωτη αλλαγή στη στάση υπέρ των έντυπων μέσων.
Παρακολουθούμε την αναβίωση του βινυλίου ήδη από τη δεκαετία του 2010, με τις πωλήσεις να αυξάνονται και μια νεότερη γενιά να αγκαλιάζει το μέσο που προηγουμένως θεωρούνταν ξεπερασμένο. Πέρυσι οι πωλήσεις δίσκων βινυλίου έφτασαν στα υψηλότερα επίπεδα από το 1990. Δέκα από τα βινύλια με τις μεγαλύτερες πωλήσεις του 2023 ήταν όλα άλμπουμ που κυκλοφόρησαν εκείνη τη χρονιά, οπότε δεν είναι μόνο οι συλλέκτες και τα αντίτυπα περιορισμένης έκδοσης που οδηγούν τις πωλήσεις. Την ίδια ώρα άνοδο γνωρίζει και η αναλογική φωτογραφία. Η Fujifilm Instax προβλέπει ότι το 2025 οι πωλήσεις θα αυξηθούν περισσότερο από τρεις φορές, σε σύγκριση με το 2015.
Η επιθυμία των ανθρώπων να μπορούν να αγγίζουν και να συλλέγουν τα μέσα τους στον φυσικό κόσμο είναι σαφώς ισχυρή.
Με βάση τα παραπάνω, αλλά και την προσωπική μας πείρα, καθώς οι περισσότεροι πλέον αναζητούμε ένα έντυπο περιοδικό, μια εφημερίδα ή ένα βιβλίο για να διαβάσουμε, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε ότι το περιοδικό όπως το γνωρίσαμε στα εφηβικά μας χρόνια επιστρέφει.
Παράλληλα, τον Νοέμβριο του 2023 η NYLON ανακοίνωσε επίσης ότι επιστρέφει στην έντυπη έκδοση. Η αμερικανική εκδοτική εταιρεία ιδρύθηκε για πρώτη φορά το 1999, εστιάζοντας στην ποπ κουλτούρα, τη μόδα, τη μουσική και την ομορφιά. Αρχικά ήταν μια έντυπη έκδοση, αλλά το 2017 μεταπήδησε σε μια αποκλειστικά ψηφιακή παραγωγή. Τώρα, το 2024, έρχεται η επανακυκλοφορία του φυσικού τους περιοδικού. Θα κυκλοφορεί τον Απρίλιο, σε εξαμηνιαία βάση. Περιγράφεται ως «όλα όσα αγαπούσατε στο παλιό NYLON μαζί με μερικές νέες και συναρπαστικές ενημερώσεις».
Την ίδια ώρα εξίσου επιτυχημένα έντυπα μέσα επιστρέφουν, όπως το NME (New Musical Express) στη Βρετανία. Αφού σταμάτησε την παραγωγή το 2018 για να επικεντρωθεί στην ψηφιακή του παρουσία, το brand επέστρεψε ως παγκόσμιο διμηνιαίο περιοδικό. Κάθε τεύχος θα επικεντρώνεται σε έναν ανερχόμενο καλλιτέχνη στο πλαίσιο της δέσμευσης του NME για μουσική ανακάλυψη και ένας περιορισμένος αριθμός αντιτύπων θα πωλείται μέσω επιλεγμένων συνεργατών.
Σύμφωνα με την The Published Audience Measurement Company (PAMCo), στη Βρετανία τα έντυπα μέσα ενημέρωσης προσέγγισαν κατά μέσο όρο 30 εκατομμύρια μηνιαίους καταναλωτές και 12 εκατομμύρια καθημερινούς καταναλωτές από τον Ιούνιο του 2021 έως τον Σεπτέμβριο του 2022.
Για τα περιοδικά ειδικά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γίνονται ο αγωγός μέσω του οποίου οι άνθρωποι ανακαλύπτουν εξειδικευμένα ενδιαφέροντα και παρακολουθούν βιντεοσκοπημένα δοκίμια ή συμμετέχουν σε ομαδικές συζητήσεις για όσα διαβάζουν στο έντυπο. Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν πλέον το σημείο εκκίνησης – και όχι το σημείο κατάληξης – για την αναβίωση των έντυπων μέσων.
Και στη χώρα μας, όμως, διάφορα Μέσα κάνουν στροφή στο έντυπο, με νέους τίτλους έντυπων περιοδικών να αναδύονται έχοντας παράλληλα και ψηφιακή ύπαρξη. Ωστόσο, οι πωλήσεις του έντυπου τύπου γνώρισαν μεγάλη πτώση τα τελευταία χρόνια. Στα περιοδικά, για παράδειγμα, μέσα σε μια εξαετία (2018-2023) οι απώλειες παρουσιάζουν πτώση από το 2021 και ύστερα και από τις συνολικές πωλήσεις των 20.5 εκατ. τευχών το 2018 η κυκλοφορία πέρυσι διαμορφώθηκε στα 12.4 εκατ. τεύχη, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Γιατί θα μπορούσε να πετύχει τώρα μια επιστροφή στον Έντυπο Τύπο
Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με το γιατί οι άνθρωποι, αν όχι ακριβώς εγκαταλείπουν την τεχνολογία, τουλάχιστον φλερτάρουν με την ιδέα ενός συνειδητού διαχωρισμού. Μία από αυτές είναι ότι το διαδίκτυο έχει γίνει ακατάστατο, προβλέψιμο και ομοιογενές. Με άλλα λόγια: Είναι βαρετό. Στις πρώτες μέρες του, το να είσαι online συχνά ήταν σαν να βρισκόσουν σε ένα μυστικό μέρος που δεν μπορούσαν πολλοί να έχουν πρόσβαση.
Σήμερα, οι διαδικτυακοί χώροι κυβερνώνται από αλγόριθμους που ανήκουν σε εταιρείες και οι οποίοι φέρνουν στην κορυφή το περιεχόμενο του χαμηλότερου κοινού παρονομαστή. Τώρα, το να είσαι στο διαδίκτυο μοιάζει συχνά σαν να μπαίνεις σε ένα κλιματιζόμενο εμπορικό κέντρο, με πάρα πολύ κόσμο, φασαρία και από το οποίο δυσκολεύεσαι να βγεις.
Υπάρχει και μια άλλη θεωρία που λέει ότι: Ο διαδικτυακός κόσμος, ιδίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι πολύ εθιστικός. Και όπως όλοι οι εθισμοί, μας κάνει να μισούμε τον εαυτό μας όταν δεν μπορούμε να απελευθερωθούμε. «Ίσως φτάνουμε σε ένα σημείο που νιώθουμε ως παιδιά που δεν αντέχουν να φάνε άλλη σοκολάτα, βρίσκονται σε ένα ζαχαροπλαστείο και τους έρχεται ναυτία», δήλωσε στο vox.com η August Lamm, 28 ετών, συγγραφέας και καλλιτέχνις, η οποία άλλαξε το smartphone της με ένα flip phone της Nokia το 2022, αφού περνούσε πολύ χρόνο στο Instagram.
Ίσως η απλούστερη εξήγηση γι’ αυτό που πολλοί άνθρωποι αρχίζουν να αποκαλούν «επιστροφή στο αναλογικό» είναι η ανάγκη για μια ανάπαυλα, έστω και σύντομη, από την εμβέλεια του ψηφιακού κόσμου, της διαρκούς ενασχόλησης με το κινητό, των αμέτρητων επιλογών και της εκλιπούσας μοναδικότητας. «Οι άνθρωποι αγωνίζονται ενάντια στην κλειστοφοβία της αφθονίας», δήλωσε ο Will Page, οικονομολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Tarzan Economics: Οκτώ αρχές για την αλλαγή πορείας μέσα από την αποδιοργάνωση», στο ίδιο μέσο. Ο διαδικτυακός κόσμος έχει σχεδιαστεί για να αφαιρεί και το τελευταίο ίχνος τριβής με άλλους, μα ο Page πρόσθεσε ότι οι άνθρωποι «θέλουν την τριβή πίσω στη ζωή τους».
«Πιστεύουμε ότι υπάρχει αξία στη σπανιότητα, και αυτό το βλέπετε πραγματικά στη διαφημιστική εκστρατεία και το buzz που δημιουργείται στον κόσμο της μόδας, ιδιαίτερα γύρω από την κυκλοφορία των αθλητικών παπουτσιών. Παίρνουμε μια παρόμοια προσέγγιση για το περιοδικό», δήλωσε στο Variety ο Holly Bishop, ο οποίος εργάζεται εδώ και 10 χρόνια στον εκδοτικό τομέα του NME. «Φυσικά, θέλουμε το brand να είναι προσιτό … αλλά υπάρχει πραγματικά κάτι πολύτιμο στο να παραδίδεις ένα προϊόν που είναι δύσκολο να το βρει κάποιος στα χέρια του».
