Ήδη από το 2014 η Φινλανδία έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία κατά των fake news, με αποδέκτες όχι μόνο τους ενήλικες κατοίκους της, τους δημοσιογράφους και τους πολιτικούς, αλλά ακόμα και τους μαθητές. Στόχος της χώρας, να προετοιμάσει και τους αυριανούς πολίτες της να ξεχωρίζουν μια αληθινή είδηση από μια ψεύτικη χρησιμοποιώντας μια σειρά από μεθόδους.
Όπως μάλιστα σχολιάζει ένα νέο ρεπορτάζ του CNN, πρόκειται για μια χώρα που, μεταξύ άλλων, αντιμετωπίζει την προπαγάνδα του Κρεμλίνου από τότε που κηρύχθηκε η ανεξαρτησία της από τη Ρωσία, πριν από πάνω από έναν αιώνα, μέχρι την έκρηξη της παραπληροφόρησης που πυροδοτήθηκε στη γειτονική χώρα μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Στο πλαίσιο αυτής της εκστρατείας, η κυβέρνηση προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις και στο εκπαιδευτικό σύστημα, με σκοπό να ενισχύει την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Ή όπως το έχει θέσει o εκπαιδευτικός Jussi Toivanen: «Η πρώτη γραμμή άμυνας είναι ο δάσκαλος του νηπιαγωγείου».
«Η πρώτη γραμμή άμυνας είναι ο δάσκαλος του νηπιαγωγείου».
Το CNN, στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής ερευνάς του, επισκέφτηκε ένα δίγλωσσο γυμνάσιο στο Ελσίνκι, όπου διδάσκονται φινλανδικά και γαλλικά, στο Ελσίνκι. Η καθηγήτρια κοινωνικών σπουδών Valentina Uitto συζητάει με τους μαθητές θέματα όπως το Brexit, η μετανάστευση, η ασφάλεια και η οικονομία και τους ζητάει, σχετικά με τις ευρωπαϊκές εκλογές, να επιχειρήσουν να ξεχωρίσουν τα γεγονότα από τα fake news.
Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες, παίρνουν τα λάπτοπ και τα κινητά τους και γίνονται ψηφιακοί ντετέκτιβ. Σύμφωνα με το αμερικανικό ειδησεογραφικό μέσο, η τάξη της Uitto είναι η επιτομή της κριτικής σκέψης όπως διδάσκεται στα σχολεία της Φινλανδίας, όπου μεταξύ άλλων οι μαθητές αποκτούν τα απαραίτητα εργαλεία για να αντισταθούν στην παραπληροφόρηση που σαρώνει τον κόσμο.
Τα παιδιά καλούνται, μεταξύ άλλων, να εξετάσουν πόση αλήθεια περιέχουν βίντεο στο YouTube και αναρτήσεις στα social media, συνυπολογίζοντας τις μιντιακές προκαταλήψεις όπως εκφράζονται σε διαφορετικά άρθρα με clickbait τίτλους, παρατηρώντας τρόπους με τους οποίους η παραπληροφόρηση στοχεύει στα συναισθήματα των αναγνωστών και των ακροατών, γράφοντας ακόμα και τα ίδια τα δικά τους fake news.
Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες, παίρνουν τα λάπτοπ και τα κινητά τους και γίνονται ψηφιακοί ντετέκτιβ. Καλούνται, μεταξύ άλλων, να εξετάσουν πόση αλήθεια περιέχουν βίντεο στο YouTube και αναρτήσεις στα social media.
«Αυτό που θέλουμε να κάνουν είναι, προτού μοιραστούν κάτι στα social media, να σκεφτούν καλά ερωτήσεις όπως: Ποιος το έγραψε; Πού δημοσιεύτηκε; Μπορώ να βρω την ίδια πληροφορία και σε διαφορετική πηγή;» σχολιάζει σχετικά ο Kari Kivinen, διευθυντής του σχολείου.
Να σημειωθεί εδώ ότι η Φινλανδία σκοράρει υψηλά σε δείκτες ευτυχίας, ελευθερίας Τύπου, έμφυλης ισότητας, κοινωνικής δικαιοσύνης, διαφάνειας και εκπαίδευσης, δυσκολεύοντας έτσι το έργο όσων αναζητούν το περιθώριο να διακινήσουν ψευδείς ειδήσεις και να εκμεταλλευτούν το κοινό. Η χώρα έχει επίσης μακρά παράδοση στην ανάγνωση βιβλίων: Ο πληθυσμός της, των 5,5 εκατομμύριων, δανείζεται σχεδόν 68 εκατομμύρια βιβλία τον χρόνο και έχει μια από τις υψηλότερες καλύτερες αναγνωστικές αποδόσεις PISA στην Ευρώπη.
