Λίγους μήνες πριν είδαμε στην Αθήνα το αριστούργημα που είναι το Rohtko, η παράσταση-πολυθέαμα του Πολωνού σκηνοθέτη Lukasz Twarkowski για τη ζωή και το έργο του Αμερικανού ζωγράφου Μαρκ Ρόθκο. Με αφορμή μία απάτη εκατομμυρίων δολαρίων και έναν πλαστό πίνακα του ζωγράφου, ο Τβαρκόσφκι κατασκευάζει ένα έργο για την αξία και τη σημασία αυτού που λέμε τέχνη, αυτών που την δημιουργούν, την εκμεταλλεύονται, την καταναλώνουν, τη δολοφονούν. Ήταν η δεύτερη φορά που το Rohtko φιλοξενήθηκε από τη Στέγη Ωνάση αφού η πρώτη, το 2023 συγκλόνισε το ελληνικό κοινό που παρακολούθησε με ενθουσιασμό τις μετρημένες στα δάχτυλα τετράωρες παραστάσεις, που συνδύαζαν σκηνική παρουσία, ταυτόχρονη βιντερογράφηση, ζωντανές αλλαγές σκηνικών και γενικά αντιμετώπιζαν με φιλοσοφική αλλά και επαναστατική διάθεση τις έννοιες του θεάτρου και των τεχνών σήμερα.
Από τη στιγμή που ανακοινώθηκε η υβριδική παράσταση Respublika, το ανήσυχο θεατρόφιλο κοινό αλλά και οι απανταχού ravers άρχισαν να μετρούν αντίστροφα μέχρι την άφιξη του θιάσου των 14 ηθοποιών και σχεδόν δεκαπλάσιων τεχνικών, οι οποίοι έφταναν στην Ελλάδα καλεσμένοι της Στέγης για να στήσουν το μουσικοθεατρικό τους πείραμα στη Μαλακάσα, ουσιαστικά την αναπαράσταση της προσπάθειας μιας ομάδας ανθρώπων να προσεγγίσουν την ουτοπία. Ακολουθεί η μαρτυρία ενός ανθρώπου που βρέθηκε στο Terra Vibe για το θέατρο μη έχοντας σχέση με τη rave κουλτούρα.
Τον οικείο συναυλιακό χώρο του Terra Vibe στη Μαλακάσα διαταράσσει μία εντελώς ανοίκεια εικόνα: ένα ελαφάκι βοσκάει στο χορτάρι λίγο μετά την είσοδο. Το παίρνω σαν καλό οιωνό και συνεχίζω προς την κατασκευή που θα φιλοξενήσει τη Respublika και που περιλαμβάνει δύο τεράστιες γιγαντοοθόνες (απαραίτητος εδώ ο πλεονασμός), υπερυψωμένες αμφιθεατρικές θέσεις απέναντί τους, ντους, σάουνα, δωμάτια από ξύλο και διαφάνειες, μία μεγάλη κουζίνα, κρεββατοκάμαρα και καθιστικό, ένα πέρασμα κι ένα dj booth από όπου η μουσική ξεχύνεται, διακριτικά στην αρχή, στο χώρο. Μέρος της παράστασης είναι ένα 45άλεπτο εξοικείωσης με τους χώρους (που το χρειαστήκαμε τελικά) και λίγο πριν το φως του ήλιου χαθεί οριστικά στον ορίζοντα, η παράσταση αρχίζει με τα γνώριμα, πλέον, στους λάτρεις του Τβαρκόφσκι κοντινά πλάνα στους ηθοποιούς που ερμηνεύουν τους ρόλους τους, στα λιθουανικά, τα ρωσικά και τα αγγλικά (με υπότιτλους στα ελληνικά και τα αγγλικά), ενώ οι θεατές έχουν επιλέξει να βρίσκονται μαζί τους μέσα στα δωμάτια που αποτελούν το σκηνικό, να τους ακολουθούν καθώς περιφέρονται στο χώρο ή να τα παρακολουθούν όλα από ψηλά. Ανάμεσα στα ζωντανά πλάνα, στις οθόνες παρεμβάλλονται βίντεο από το πείραμα που γέννησε αυτή την παράσταση, μερικά χρόνια πριν.
Ποιο πείραμα γέννησε την παράσταση; “Για σχεδόν έναν χρόνο, εν μέσω πανδημίας και λόκνταουν, ο Τβαρκόβσκι και μια ομάδα είκοσι συντελεστών της παραγωγής, διαφορετικών εθνικοτήτων, φύλων και ηλικιών, απομονώθηκαν σε ένα δάσος της Λιθουανίας. Βάσει αυτής της ουτοπικής κοινοβιακής ιδέας, η συνύπαρξη εξελισσόταν ως ένα κοινωνικό πείραμα με όλους, από κοινού, να φαντάζονται τι σημαίνει για μια κοινότητα να αποκοπεί από την κοινωνία και τον κανόνα επιβίωσής της σε αυτήν: την εργασία και το βασικό εισόδημα. Διερεύνησαν εναλλακτικές προοπτικές εργασίας που δεν εμπίπτουν στην καθιερωμένη αντίληψη της απασχόλησης των 40 ωρών την εβδομάδα, αλλά σύντομα έγινε εμφανές ότι εκείνα που ενδιέφεραν και ένωναν τους συμμετέχοντες, ανεξάρτητα από τις όποιες διαφορές τους, ήταν ο χορός και η μουσική. Ιδανικά ακούσματα; Η rave και η techno“.
Η παράσταση προκύπτει στον απόηχο εκείνης της εποχής, τέσσερα χρόνια μετά, με τους ηθοποιούς να ξανασυναντιούνται από το 2020 και να ερμηνεύουν για πρώτη φορά το έργο σε ανοιχτό χώρο. Προβληματισμένοι, απορημένοι, θυμωμένοι, χαμένοι, χαρούμενοι, ερωτευμένοι, εμφανίζονται στις οθόνες σε κοντινά πλάνα που δίνουν ένταση στα συναισθήματα. Ακούω τις ιστορίες τους, προσπαθώ να εδραιώσω στο μυαλό μου χαρακτήρες και τις μεταξύ τους σχέσεις, κολλάω με πράγματα που λένε, ενώ παρεμβάλλονται διαλείμματα με μουσική techno στη διαπασών και τις οθόνες γεμίζουν κείμενα για ουτοπίες που έγιναν δυστοπίες και άλλες, φανταστικές που πραγματώθηκαν, για τον τρόπο που ο κυνικός Διογένης τάραξε τον αρχαίο κόσμο ή οι σημερινές κυβερνήσεις πειραματίζονται με τους πολίτες τους.
Από όσα βλέπω και ακούω, μία φράση που ξεστομίζει μία από τις πρωταγωνίστριες μένει μαζί μου όλο το βράδυ και με ακολουθεί μέχρι αυτή τη στιγμή και ποιος ξέρει για πόσο ακόμη:
“The more things happen, the less I have to say”. Μου φαίνεται πως περικλείει μια παγκόσμια αλήθεια αυτή η φράση, πόσο περιττά είναι τα λόγια και οι συζητήσεις όταν υπάρχουν κινήσεις και πράξεις, όταν μαλώνεις, κάθεσαι στο τραπέζι να φας, είσαι αγκαλιά στο κρεβάτι με κάποιον ή χορεύεις ξέφρενα με τους φίλους σου. Το κυνήγι της ουτοπίας μου φαίνεται μάταιο, ανώφελο, αυτοκαταστροφικό και την ίδια στιγμή το μόνο που μας έχει απομείνει να κάνουμε.
Οι ηθοποιοί-συνοδοιπόροι του Λούκας Τβαρκόβσκι συζητούν τη μία στιγμή για μικροπράγματα και γκομενικά και την επομένη για πολιτικά συστήματα, την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της. Υπερασπίζονται τα δικαιώματα των ζώων, συνομιλούν με τους παρελθοντικούς εαυτούς τους, βάζουν τις φωνές, μπαίνουν στη σάουνα, περπατάνε ανάμεσά μας, βάζουν μουσική, χορεύουν, ξεδίνουν, εκστασιάζονται.
Όσο πιο πολλά πράγματα συμβαίνουν γύρω μου, τόσο λιγότερα, νιώθω ότι, θα έχω να πω γι’ αυτά. Είναι το είδος παράστασης που πρέπει να είσαι εκεί και να τη ζεις, οτιδήποτε λιγότερο την αδικεί. Και το γράφει αυτό κάποια που δεν μπορεί να συμμετέχει στη μέθεξη του rave party περισσότερο από μία μικρή επιτόπια ρυθμική κίνηση (αστεία πράγματα για άνθρωπο που λατρεύει τις υπερβολές). Οπότε το rave πάρτι που κορυφώνει την ένταση και παρασύρει τους θεατές σε ξέφρενο χορό δεν με πήρε ποτέ μαζί του.
Έμεινα όμως ευτυχισμένη μέσα στη σκόνη και τα φωτορυθμικά να βλέπω την Αγάπη να ξεχειλίζει γύρω μου και το κοινό να παραδίδεται στο χορό μαζί με τους ηθοποιούς που μετά το χειροκρότημα στο φινάλε έπεσαν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου: τα μέλη μιας οικογένειας που για λίγο, έστω, δεν έχει τίποτα να χωρίσει.
Οι παραστάσεις της Respublika ολοκληρώνονται το Σάββατο 15 Ιουνίου με ένα εκρηκτικό dj set από τον σούπερ σταρ της techno Richie Hawtin και την Παλαιστίνια dj φαινόμενο Sama’ Abdulhadi.
