Η εμπορία ανθρώπων ή αλλιώς το trafficking είναι ένα εκτεταμένο, παγκόσμιο πρόβλημα το οποίο αφορά στην εκμετάλλευση ευάλωτων ανθρώπων –κυρίως γυναικών και κοριτσιών- και έχει ως κύριο στόχο το κέρδος.
Και μπορεί στη χώρα μας τα περιστατικά trafficking να μην είναι πάρα πολλά ή να μην γίνονται τόσο συχνά γνωστά όσο στο εξωτερικό, αλλά -όπως μας λέει η κα. Κάλλι Σαΐνη, Αρχιπύραρχος και Διοικητής της άσκησης MEDUSA2024 – η Ελλάδα αποτελεί πέρασμα, γι’ αυτό και πρέπει να γνωρίζουμε όσα περισσότερα μπορούμε πανω στο ζήτημα, για να αναγνωρίζουμε τα θύματα που ζητούν καταφύγιο και να συμβάλλουμε στην εξάρθρωση των κυκλωμάτων εμπορίας ανθρώπων.
Πριν από δύο χρόνια, το 2022, η άσκηση ΜΕΔΟΥΣΑ 2022, που εστίαζε επίσης στο trafficking, στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Φέτος, η συνέχειά της έρχεται υποσχόμενη να καταδείξει τις σκοτεινές πλευρές αυτού του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας. Τελεί υπό την επίβλεψη της αρμόδιας για την Ένταξη Υφυπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου κ. Σοφίας Βούλτεψη, υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακεραλοπούλου και πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στη φετινή άσκηση, που θα διεξαχθεί από τις 20 έως τις 24 Μαΐου, συμμετέχουν ερευνητές, μέλη των σωμάτων ασφαλείας, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, άνθρωποι των Μέσων και της Επικοινωνίας και – για πρώτη φορά – πρόσφυγες, αλλά και διεθνείς οργανισμοί και οργανώσεις, όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, Οι Γιατροί του Κόσμου, η Europol και το FBI.
Μάλιστα, η Ελλάδα είναι η πρώτη (και μοναδική) ευρωπαϊκή χώρα που χρησιμοποιεί κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης για την εκπαίδευση προσφύγων και μεταναστών και το Ελληνικό Πυροσβεστικό Σώμα το πρώτο στην ΕΕ που δημιούργησε εξ αρχής πρωτόκολλα εκπαίδευσης πολιτών τρίτων χωρών.
«Η εμπειρία έδειξε πως οι ασκήσεις αυτές είναι πολύ σημαντικές, καθώς συμβάλλουν στην ενίσχυση μιας συλλογικής προσπάθειας που απαιτεί πολυεπίπεδη συνεργασία και συνέργειες και βασίζονται πάντοτε σε πολυεπίπεδα σενάρια, αναγκαία για την εμπέδωση της βεβαιότητας ότι ένα διεθνικό έγκλημα απαιτεί διεθνή συνεργασία», αναφέρει η κα. Βούλτεψη σε σχετική ανακοίνωσή της, ενώ η κα. Κάλλι Σαΐνη, διευκρίνισε πως μέσα από τα σενάρια που αναπτύσσονται σε τέτοιου είδους ασκήσεις αναδεικνύονται άγνωστες πτυχές του trafficking, τις οποίες πιθανότατα να αγνοούσαμε.
Το Marie Claire θα λάβει μέρος, ως το Μέσο Ενημέρωσης στο πλαίσιο του σεναρίου της άσκησης, και με αφορμή αυτό η Αρχιπύραρχος Δρ. Κάλλι Σαΐνη μάς μίλησε αποκλειστικά για τη συγκεκριμένη άσκηση, το trafficking και για το τι πρέπει να κάνουν τα θύματα ώστε να σπάσουν την αλυσίδα της κακοποίησης και της εκμετάλλευσης.
Τι ακριβώς είναι η άσκηση πεδίου ΜΕΔΟΥΣΑ 2024 και ποιος ο στόχος της;
Η διεθνής άσκηση πεδίου ΜΕΔΟΥΣΑ 2024 είναι αφιερωμένη στην εμπορία ανθρώπων, την ποιο παγκοσμιοποιημένη ντροπή της παγκόσμιας ιστορίας μας, το πιο κρυφό έγκλημα που αποτελεί ντροπή για την ανθρωπότητα.
Ποια ήταν η αφορμή για το συγκεκριμένο σενάριο και γιατί επιλέξατε τον χώρο της μόδας ως το κεντρικό του σημείο;
Με τους συνεργάτες μου μελετούμε εδώ και δύο χρόνια διάφορες υποθέσεις που έχουν έρθει στο φως τόσο στην Ελλάδα όσο και στις ΗΠΑ, αλλά και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Κοιτάξτε ο χώρος της μόδας είναι εξαιρετικά λαμπερός και προφανώς δεν ενοχοποιείται. Απλά στα σενάριά μας αναζητούμε κάθε φορά ένα διαφορετικό «σκηνικό» για να ξετυλίξουμε άγνωστες ενδεχομένως πτυχές.
Τα διεθνή κυκλώματα -γιατί πρόκειται για διεθνές έγκλημα- είναι υπεράνω υποψίας, και συχνά όπως στην υπόθεση Epstein στις ΗΠΑ η κοινωνία μένει έκπληκτη όταν η υπόθεση εξιχνιάζεται από τις Αρχές, μένει έκπληκτη όταν συνειδητοποιεί ποιοι μετείχαν στον κύκλωμα, Δεν θα σας πω περισσότερα όμως γιατί το σενάριο είναι απόρρητο. Φυσικά θα αναδείξουμε και τη θετική πλευρά του χώρου της μόδας, ειδικά στον φιλανθρωπικό τομέα.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιείται η άσκηση. Τι διαφορετικό ευελπιστείτε να πετύχετε φέτος;
Η ΜΕΔΟΥΣΑ 24 είναι φυσικά η ιστορική συνέχεια της ΜΕΔΟΥΣΑ 22, αλλά έχει σημαντικές διαφορές. Πρώτα από όλα είναι μεγαλύτερη σε διάρκεια, θα συμμετέχουν για πρώτη φορά ιστορικά στην Ε.Ε. αναγνωρισμένοι πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο και ως ηθοποιοί αλλά και ως εκπαιδευόμενοι και θα είναι μαζί μου και στο θάλαμο διοίκησης. Επίσης έχουμε την ιστορική συμμετοχή για πρώτη φορά της Επιθεώρησης Εργασίας η οποία είναι Ανεξάρτητη Αρχή καθώς και 3 υψηλόβαθμων εισαγγελικών λειτουργών που έχουν ορισθεί με Απόφαση της κας Προέδρου του Αρείου Πάγου και θα εποπτεύουν τις έρευνες σε πραγματικό χρόνο. Επίσης θα αναδείξουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό τη διεθνή συνδρομή και απόδειξη της σημασίας που δίνουν στην άσκηση είναι η συμμετοχή των μεγαλύτερων υπηρεσιών επιβολής του νόμου και πληροφοριών παγκοσμίως,
Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή των συμμετεχόντων;
Δεν είναι ακριβώς κριτήρια. Οι συμμετέχοντες καθορίζονται από την ισχύουσα εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Έτσι, απευθύναμε πρόσκληση σε όλους τους εκ του νόμου εμπλεκόμενους. Φυσικά είναι εξαιρετικά σημαντικό και τιμητικό για μας ότι σε αυτή την προσπάθεια μας στηρίζουν επαγγελματίες του χώρου. Ο σκηνοθέτης που με συνδράμει στην ρεαλιστική αποτύπωση των σκηνών ο Δρ. Μιχάλης Καλαμπόκης, Δντης της Αθηναϊκής Σκηνής, η υπέροχη Έλενα Χριστοπούλου ένα A-Class όνομα στο χώρο της Μόδας και η Κατερίνα Γκαγκάκη, η οποία με την μεγάλη εμπειρία της ως επικοινωνιολόγος, μας συνδράμει ώστε να αποτυπωθεί το σενάριο επικοινωνιακά όπως πρέπει.
«Στη ΜΕΔΟΥΣΑ 22 μάς δοκίμασαν, ίσως και να μην πίστευαν ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο. Τώρα, η συμμετοχή τους δείχνει αναγνώριση και πρέπει να σας πω και σεβασμό»
Στην άσκηση θα συμμετέχουν και πρόσφυγες. Από τη συναναστροφή σας μαζί τους, ποια είναι τα θέματα -αναφορικά με την ασφάλεια – που διακρίνετε πως αντιμετωπίζουν περισσότερο;
Η γενική μου εκτίμηση μέσα από τα προγράμματα ένταξης που υλοποιούμε με τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης, είναι ότι αισθάνονται ασφαλείς στην Ελλάδα. Ειδικά η ενότητα για την εκπαίδευση σε θέματα εμπορίας ανθρώπων είναι εξαιρετικά δημοφιλής και αυτό μας έχει εκπλήξει ευχάριστα.
Το σύνθημα της άσκησης είναι «Σπάσε την Αλυσίδα, Σπάσε τη Σιωπή, Τώρα». Πώς μπορούν τα θύματα μέσω της συγκεκριμένης άσκησης να σπάσουν τα δεσμά της κακοποίησης;
Προσπαθούμε κάθε φορά η άσκηση να περιέχει εξαιρετικά ρεαλιστικές σκηνές, ώστε τα θύματα ή τα υποψήφια θύματα να αναγνωρίζουν τους κινδύνους. Και δεν σταματούμε να ενημερώνουμε για την ανάγκη όχι μόνο να ανιχνεύουν αυτούς τους κινδύνους, αλλά και να βρίσκουν το θάρρος να μιλήσουν και να καταγγείλουν.
Πώς νιώθετε που η άσκηση την οποία εσείς εμπνευστήκατε και σχεδιάσατε χαίρει τόσο μεγάλης αποδοχής και στήριξης από την Πολιτεία;
Για την ιστορική ακρίβεια, η άσκηση ήταν μια πολιτική απόφαση της αρμόδιας Υφυπουργού της κας Σοφίας Βούλτεψη, η οποία ασχολείται εδώ και πολλά χρόνια με το διεθνές αυτό έγκλημα – και από την θέση της Προέδρου της κοινοβουλευτικής υποεπιτροπής κατά της εμπορίας ανθρώπων.
Όταν μου το είπε, στην αρχή της συνεργασίας μας. με εξέπληξε. Είναι ένα δύσκολο θέμα κανείς δεν είχε τολμήσει να το αγγίξει έως τότε με την μορφή μιας άσκησης.
Στην αρχή είχα αμφιβολίες και είπα: «Ξέρετε αυτό είναι δύσκολο, πώς θα αποτυπώσεις στο πεδίο ένα τέτοιο θέμα, είναι τόσο σκοτεινό, πώς θα φέρεις το σκοτάδι στην επιφάνεια;», όμως η κα Υφυπουργός ήταν αποφασισμένη και όχι μόνο στηρίζει όλο το πολύπλοκο αυτό εγχείρημα αλλά θα «παίξει» και η ίδια με το θεσμικό της ρόλο παρεμβαίνοντας σε πραγματικό χρόνο. Άλλωστε στην Ελλάδα το 95% των θυμάτων είναι πρόσφυγες και μετανάστες.
«Η Ελλάδα δεν έχει εκτενή θέματα με την εμπορία ανθρώπων όπως άλλες χώρες. Είναι όμως πέρασμα»
Για την διεξαγωγή της άσκησης συνεργάζεστε μεταξύ άλλων και με την INTERPOL, τη EUROPOL και το FBI. Τι δείχνει η συμμετοχή τέτοιων υπηρεσιών για την ασφάλεια στη χώρα μας;
Κοιτάξτε έχω πλήρη επίγνωση ότι στη ΜΕΔΟΥΣΑ 22 μάς δοκίμασαν, ίσως και να μην πίστευαν ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο. Τώρα, η συμμετοχή τους δείχνει αναγνώριση και πρέπει να σας πω και σεβασμό. Οι υπηρεσίες περίμεναν την άσκηση ΜΕΔΟΥΣΑ 24 δύο χρόνια και ρωτούσαν συνεχώς. Θα συμμετάσχουν σε πολύ υψηλό επίπεδο. Μάλιστα, στη Χάγη θα δημιουργηθεί ειδικός θάλαμος για την άσκηση και έχω ορίσει Υποδιοικητή στη Χάγη ήδη υψηλόβαθμο στέλεχος της EUROPOL.
Τον δικό τους ρόλο θα έχουν και διεθνείς ανθρωπιστικοί οργανισμοί. Μιλήστε μας για τη συνεργασία μαζί τους.
Λοιπόν, αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση από όλες, να φέρεις τους διεθνείς οργανισμούς και μάλιστα τους μεγαλύτερους παγκοσμίως, στο ίδιο τραπέζι με την ΕΛΑΣ και να καθορίσεις τους κανόνες επικοινωνίας. Νομίζω ότι στη ΜΕΔΟΥΣΑ 22 ανοίξαμε μια πολύ μεγάλη πόρτα συνεργασίας και τώρα θα περπατήσουμε στη λεωφόρο της επικοινωνίας όλοι μαζί. Διαφορετικά δεν αντιμετωπίζεται αυτό το έγκλημα.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες ανάγκες που εντοπίζετε πως υπάρχουν στο θέμα της ασφάλειας στη χώρα μας και ειδικότερα στο ζήτημα της εμπορίας ανθρώπων;
Γενικά, η Ελλάδα δεν έχει εκτενή θέματα με την εμπορία ανθρώπων όπως άλλες χώρες, είναι όμως πέρασμα και αυτό σημαίνει ότι απαιτείται σημαντική προσπάθεια και μάλιστα διεθνής συνεργασία για να εντοπισθούν τα κυκλώματα. Ένα σημαντικό θέμα είναι η αναγνώριση θυμάτων που έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από κυκλώματα σε άλλες χώρες, όπως η Τουρκία, και ζητούν καταφύγιο στην Ελλάδα.
«Δεν είναι μόνο γυναίκες θύματα. Υπάρχουν και άνδρες – ένα σημαντικό θέμα που θα αναδείξουμε στην άσκηση. Τα θύματα πρέπει να σπάσουν τη σιωπή»
Τι πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να γίνει για να εξαλειφθεί το trafficking; Υπάρχουν βήματα που μπορούμε να κάνουμε οι απλοί πολίτες για να βοηθήσουμε;
Ενημέρωση, ενημέρωση, ενημέρωση. Τα σημάδια είναι παντού, αρκεί να ξέρουμε να τα αναγνωρίσουμε. Στην άσκηση ΜΕΔΟΥΣΑ 24 θα παρακολουθήσετε μια αλυσίδα επαγγελματιών να συμμετέχουν που στην αρχή θα σας φανεί περίεργο.
Ως γυναίκα, που έχει διακριθεί σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο εργασίας, έχετε ποτέ νιώσει φόβο για την ασφάλειά σας; Δεχθήκατε ποτέ συμπεριφορές που σας έκαναν να νιώσετε «θύμα»;
Φόβο για την ασφάλειά μου όχι, θύμα φυσικά και υπήρξα, θύμα αμφισβήτησης. Υπήρξαν προσπάθειας πλήρους απαξίωσης της δουλειάς μου και της ακαδημαϊκής μου πορείας, ακριβώς επειδή ήμουν γυναίκα. Πιστεύετε είναι εύκολο να «επιβιώσει» κάποιος μαζί μου που θα διανοηθεί να απειλήσει την ασφάλεια μου;
Τι θα συμβουλεύατε τις γυναίκες που βιώνουν τέτοιες συμπεριφορές (βία και κακοποίηση), αλλά νιώθουν πως δεν μπορούν να ξεφύγουν;
Να βρουν το κουράγιο να μιλήσουν, να ζητήσουν βοήθεια. Να σπάσουν την αλυσίδα ξέροντας πως ένας κρίκος είναι οι ίδιες. Αν σπάσουν αυτόν τον κρίκο, η αλυσίδα νομοτελειακά θα διαλυθεί. Να ξέρουν πως είμαστε εδώ, είμαστε εδώ για εκείνες. Αλλά πρέπει να ξέρετε ότι δεν είναι μόνο γυναίκες θύματα. Υπάρχουν και άνδρες – ένα σημαντικό θέμα που θα αναδείξουμε στην άσκηση. Τα θύματα πρέπει να σπάσουν τη σιωπή. Και όσο πιο σύντομα, τόσο λιγότερες οι συνέπειες που θα βιώσουν.
