Σχεδόν ένα στα δέκα παιδιά υποφέρει από άγχος – όχι από το υγιές, γόνιμο στρες αλλά από αγχώδεις διαταραχές που δυσκολεύουν την καθημερινότητά του στο σπίτι, στο σχολείο, στις παρέες. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) το 9,4% των παιδιών 3-17 ετών διαγνώστηκε με άγχος την περίοδο 2016-2019 (και ενδεχομένως τα ποσοστά να έχουν ανεβεί στην μεταπανδημική εποχή, όταν μελέτες δείχνουν ότι επιδεινώθηκε η ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων).
Το πρώτο βήμα φυσικά για να βοηθήσουμε ένα παιδί να αντιμετωπίσει το άγχος του είναι να το αναγνωρίσουμε. Αλλά αυτό δεν είναι τόσο απλό όσο ίσως ακούγεται, καθώς εκδηλώνεται διαφορετικά σε ένα παιδί από ό,τι στον ενήλικα. Μερικά από τα σημάδια;
«Ανάμεσα στα ορατά συμπτώματα του άγχους σε ένα παιδί είναι το να αναζητά διαρκώς επιβεβαίωση, να κάνει πολλές ερωτήσεις τύπου “τι θα συνέβαινε εάν” και να φοβάται να κάνει πράγματα σε σημείο να αποφεύγει καταστάσεις και εμπειρίες» απαντά η κλινική ψυχολόγος Caroline Danda, PhD, στο Popsugar.com. «Η ευερεθιστότητα, η ανυπακοή και τα tantrum επίσης μπορεί να είναι συμπτώματα άγχους».
«Ανάμεσα στα ορατά συμπτώματα του άγχους σε ένα παιδί είναι το να αναζητά διαρκώς επιβεβαίωση, να κάνει πολλές ερωτήσεις τύπου “τι θα συνέβαινε εάν” και να φοβάται να κάνει πράγματα σε σημείο να αποφεύγει καταστάσεις και εμπειρίες».
Άλλοτε το άγχος εκδηλώνεται με αλλαγές στη ρουτίνα των παιδιών, όπως επισημαίνει η κλινική ψυχολόγος και νοσηλεύτρια Kelsey M. Latimer, PhD: «Τα παιδιά δεν κοιμούνται καλά [αργούν να αποκοιμηθούν ή ξυπνούν μέσα στη νύχτα], αλλάζει η όρεξή τους για φαγητό και δεν θέλουν να κοινωνικοποιούνται όπως στο παρελθόν». Μπορεί επίσης να υποφέρουν από σωματικές ενοχλήσεις όπως πόνοι στην κοιλιά, στο σώμα, πονοκέφαλοι ή ανεξήγητη κόπωση. Σαν να κουβαλούν ένα συναισθηματικό βάρος.
Πώς θα βοηθήσουμε όμως ένα αγχώδες παιδί; Αρχικά, όπως συμβουλεύει η Dr Latimer, ας μη σπεύσουμε να κατηγορήσουμε τον εαυτό μας, καθώς αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε «κακοί γονείς». Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αναζητήσουμε τους παράγοντές του. Να ακούσουμε ό,τι έχει να μας πει το ίδιο το παιδί, με προσοχή και χωρίς κριτική διάθεση. Ή, όπως το θέτει η ειδικός στην ψυχική υγεία των εφήβων Dr. Caroline Fenkel, DSW, LCSW, «ακόμα και μια κουβέντα μαζί του ενώ μοιραζόμαστε ένα μπισκότο μπορεί να κάνει θαύματα».
Πώς θα βοηθήσουμε όμως ένα αγχώδες παιδί; Αρχικά, όπως συμβουλεύει η Dr Latimer, ας μη σπεύσουμε να κατηγορήσουμε τον εαυτό μας, καθώς αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε «κακοί γονείς».
Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει ποτέ να υποτιμήσουμε τα συναισθήματά του. «Η χειρότερη αντίδρασή μας θα ήταν να του πούμε ότι δεν τρέχει τίποτα» όπως εξηγεί η Dr. Danda. «Δεν είναι επιλογή ενός παιδιού να αγχωθεί. Όταν επίσης χρησιμοποιούμε λέξεις όπως “πρέπει” κάνουμε τα παιδιά να νιώθουν χειρότερα και ενεργοποιούμε τις άμυνές τους».
Πέρα από τη συζήτηση, μπορεί να βοηθήσει να δοκιμάσουμε μαζί τους τεχνικές χαλάρωσης με αναπνοές, αλλά και την ευεργετική δράση που έχει μια αγκαλιά, όχι μόνο στα μικρά αλλά και στα μεγαλύτερα παιδιά, που συχνά επιδιώκουν να κρατούν τις αποστάσεις τους. Το ζητούμενο, ανεξαρτήτως ηλικίας, είναι όπως εξηγεί η dr Latimer να δημιουργήσουμε «ένα ασφαλές περιβάλλον που ευνοεί τις ειλικρινείς συζητήσεις».
