Από τα κλισέ που πολύς κόσμος αγαπά να μισεί, αλλά κυρίως να μισεί, είναι η φράση «ο καλύτερός μου φίλος» όταν χρησιμοποιείται από κάποιον που περιγράφει τον σύντροφό του, όχι στο συνδικαλισμό αλλά στη ζωή. Αντιμετωπίζεται συχνά με απαξιωτικό μειδίαμα και λίγη συμπόνια, για την ερωτική ζωή που προφανώς έχει πεθάνει λόγω βαθιάς κατάψυξης, ηττημένη κατά κράτος από την καθημερινή συμβίωση, δίνοντας τη θέση της στη φιλία (επόμενη στάση το διαζύγιο). Γιατί μέχρι σήμερα η επιλογή ήταν ή φίλοι ή εραστές, και τα δύο δεν γίνεται, με την ίδια περίπου λογική που λέει ότι δεν μπορεί να είσαι και βίγκαν και κρεατοφάγος, και Παναθηναϊκός και Ολυμπιακός, και ζωντανός και πεθαμένος. Είναι όμως έτσι;
Τα απόλυτα δίπολα σε ό,τι αφορά τις σχέσεις είναι μια πολύ συνηθισμένη αντιμετώπιση της πραγματικότητας στην εφηβική και μετεφηβική ηλικία, εκεί όπου όλα είναι ή άσπρο ή μαύρο και η απειρία μαζί με την ορμονική τάση για υπερβολή συντηρούν την αντίληψη πως οτιδήποτε ενδιάμεσο είναι ψεύτικο, συμβιβαστικό, καταστροφικό και εν ολίγοις το τέλος του κόσμου. Αντίθετα, στον ενήλικο κόσμο όλο και περισσότεροι αναφέρουν ότι ο/η σύζυγος τυγχάνει και ο καλύτερός τους φίλος, χωρίς να εννοούν ότι τον έχουν περάσει στην κατηγορία friend zone, ήτοι τη γη των καταραμένων, όπου έτσι και μπεις δεν ξαναβλέπεις το φως του ήλιου -ή μιας συγκεκριμένης κρεβατοκάμαρας- ποτέ.
Οι σύντροφοι-φίλοι αναφέρονται όλο και πιο συχνά αυτές τις μέρες. Ισως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου όλοι κάνουμε δημόσιες δηλώσεις για άλλοτε προσωπικά ζητήματα, να έχουν παίξει το ρόλο τους σ’ αυτό, όπως και το γεγονός ότι μεγαλώνοντας έχουμε όλο και λιγότερους πραγματικούς, μη ψηφιακούς φίλους. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα που αθώωσε τη φιλία εντός γάμου από τη ρετσινιά ότι είναι, βασικά, ο δολοφόνος του, έδωσε η Μισέλ Ομπάμα, που ευχήθηκε στον σύζυγό της για την 25η επέτειο του γάμου τους γράφοντας στο Instagram «Είσαι ακόμα ο καλύτερός μου φίλος». Ο σύζυγός της την είχε αποκαλέσει «σύζυγο, μητέρα των παιδιών του και την καλύτερή του φίλη τα τελευταία 25 χρόνια» στον αποχαιρετιστήριο λόγο του ως πρόεδρος των ΗΠΑ, οπότε μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε ότι είναι επίσημο: το να θεωρείς τον αγαπημένο σου άνθρωπο και καλύτερό σου φίλο δεν είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί σε έναν γάμο. Σύμφωνα δε με ορισμένες μελέτες, είναι μάλλον από τα καλύτερα.
Στην Αγγλία, όπου διενεργούνται έρευνες για τη μέτρηση της ικανοποίησης των ανθρώπων με τη ζωή τους και την ευτυχία τους ακόμα – στην Ελλάδα την παρούσα στιγμή κάτι αντίστοιχο θα συνιστούσε πιθανότατα δημοσκοπικό τρολάρισμα από και προς όλες τις κατευθύνσεις- τα ευρήματα από 30.000 ερωτηθέντες έδειξαν ότι οι παντρεμένοι είναι πιο χαρούμενοι με τη ζωή τους από τους μόνους. Εκείνοι δε που θεωρούν τους συντρόφους τους καλύτερους φίλους τους είχαν τις διπλάσιες πιθανότητες να είναι ικανοποιημένοι, γεγονός που όχι απλά υπονοεί ότι η φιλία εντός του ζεύγους δεν σκοτώνει τη σχέση, αλλά ενδεχομένως να την κάνει και πιο δυνατή. Ο καθηγητής Τζον Χέλιγουελ, που ανέλυσε τη συγκεκριμένη έρευνα και είναι επίσης επικεφαλής της Εκθεσης Παγκόσμιας Ευτυχίας, υπογραμμίζει ότι, σύμφωνα με τα ευρήματα, η φιλία δεν είναι απαραίτητη για έναν ευτυχισμένο γάμο, αλλά οπωσδήποτε είναι ένα μπόνους.
Ασφαλώς, ό,τι κι αν δείχνουν οι έρευνες, υπάρχουν κι εκείνοι που πιστεύουν ότι δυο άνθρωποι που μοιράζονται το ίδιο κρεβάτι δεν έχουν καμία δουλειά να σκοτώνουν το ρομάντζο παριστάνοντας τα φιλαράκια. Το μυστήριο χάνεται, μαζί και η ερωτική επιθυμία, σύμφωνα με τους οπαδούς της θεωρίας που θέλει τους δύο ρόλους να μην αναλαμβάνονται ποτέ από τον ίδιο άνθρωπο και σίγουρα πολλοί πετυχημένοι γάμοι βασίζονται σ’ αυτή τη συνταγή, αν και όχι όλοι.
Στην πραγματικότητα έχει να κάνει περισσότερο με την προσωπική ερμηνεία που δίνει ο καθένας στη φιλία και λιγότερο με κάποιο συμπαντικό κανόνα που λέει ότι θεωρώντας τον σύζυγό σου φίλο σου, αυτόματα τον αντιμετωπίζεις σαν λούτρινο συνιδιοκτήτη του καναπέ με δικαίωμα χρήσης του τηλεκοντρόλ. Είναι βέβαιο ότι η πλειοψηφία εκείνων που βλέπουν τον καλύτερό τους φίλο στο πρόσωπο του συντρόφου τους δεν έχουν ένα και μοναδικό φορμάτ φιλίας για όλες τις περιπτώσεις, είτε είναι ο άντρας, είτε η κολλητή από το γυμνάσιο, είτε το λαμπραντόρ τους. Οταν π.χ. μια γυναίκα λέει με τρυφερότητα ότι παντρεύτηκε τον καλύτερό της φίλο, δεν εννοεί ότι πηγαίνουν μαζί για ποτάρες συζητώντας για τον πρώην που έκανε το πιο άσχημο παιδί του κόσμου, αλλά ότι παντρεύτηκε κάποιον με τον οποίο μπορεί να είναι ο εαυτός της, να μοιράζονται τη ζωή τους, να έχουν κοινά όνειρα και συνήθειες, να γελάνε και να αγαπιούνται, και επιπλέον, να κάνουν πολύ ωραίο σεξ, προφανώς γιατί αλλιώς θα τον είχε κρατήσει στην κατηγορία ποτάρες. Ομοίως κάτι τέτοιο μάλλον εννοεί και ένας άντρας όταν κάνει παρόμοιες δηλώσεις και όχι ότι παντρεύτηκε κάποιον μπροστά στον οποίο μπορεί να τρώει τα πάντα χωρίς μαχαιροπίρουνο. Ή χωρίς χέρια.
Με αυτή τη λογική, ίσως με το να αποκαλούμε τον άνθρωπό μας «καλυτερό μας φίλο» να υποτιμάμε στην πραγματικότητα τον ουσιαστικό του ρόλο, που ξεπερνά τα όρια του τερέν της φιλίας. Φιλία δεν σημαίνει απαραίτητα κυνική ειλικρίνεια, απωθητική οικειότητα, εφιαλτική υπερανάλυση μιας ατυχούς κουβέντας τα προπερασμένα Χριστούγεννα. Σχετικά με τον σύντροφό μας μπορεί να σημαίνει και εμπιστοσύνη, καλοσύνη και πολλά άλλα που είναι μεν ωραία, αλλά όχι υποχρεωτικά σε μια ερωτική σχέση. Γι’ αυτό και είναι μπόνους, όπως επισήμανε και ο καθηγητής Χέλιγουελ. Ο οποίος επίσης, αναλύοντας τα στοιχεία της έρευνας, συμπέρανε πως αν και οι φίλοι είναι σημαντικοί για την ευτυχία όλων, για τους παντρεμένους το ποσοστό είναι χαμηλότερο και κάπως έτσι προέκυψε η ιδέα ότι ο γάμος είναι ένα είδος υπερ-φιλίας. Και όχι απλώς μια φιλία με benefits και ένα κάρο υποχρεώσεις.
Σε έναν ιδανικό κόσμο η λέξη «σύντροφος», ή και «σύζυγος» θα ήταν αρκετή για να περιγράψει κανείς αυτό που εννοεί όταν αποκαλεί τον άνθρωπό του «πιο αγαπημένο του φίλο». Η ασφάλεια, η συντροφικότητα και η αποδοχή, όμως, που υπονοείται δεν είναι δεδομένη για όλες τις προσωπικές σχέσεις, έτσι καμιά φορά απαιτείται η διευκρίνιση, σαν μια μικρή αναγνώριση για κάτι καλό που έχει κάποιος στη ζωή του. Το περίφημο πάθος και οι πεταλούδες θα δώσουν ούτως ή άλλως τη θέση τους σε κάτι διαφορετικό καθώς περνούν τα χρόνια, κανείς δεν (θέλει να) μένει τρελός για πάντα. Οσο διατηρείται η συμβολική απόσταση ασφαλείας μεταξύ κουζίνας όπου γίνονται όλες οι άχαρες συζητήσεις και κρεβατοκάμαρας όπου τα πράγματα γίνονται απείρως πιο ενδιαφέροντα, ο καλύτερός μας φίλος δεν θα σκοτώσει τον άντρα μας.
