Ο χώρος των περιοδικών εκθέσεων στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή μεταμορφώθηκε για ακόμα μία φορά, για να υποδεχτεί μια ομαδική έκθεση-αφιέρωμα στον πρωταρχικό ρόλο του πολλαπλού στη μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη: στον πειραματισμό, και στη ζύμωση, κορυφαίων δημιουργών με τέχνες και τεχνικές διαφορετικές, με αποτέλεσμα την παραγωγή έργων που έφεραν ένα ευρύτερο κοινό σε φυσική επαφή με την καλλιτεχνική ευφυΐα τους.
Ειδικότερα, το ίδρυμα συγκέντρωσε περίπου ενενήντα λιθογραφίες, γκραβούρες και κεραμικά από τη συλλογή του, με τις υπογραφές των Aristide Maillol (1861-1944), Henri de Toulouse-Lautrec (1864-1901), Henri Matisse (1869-1954), Fernand Léger (1881-1955), Pablo Picasso (1881-1973), Georges Braque (1882-1954), Joan Miró (1893-1983) και Balthus (1908-2001). Μπορούμε να τις δούμε από κοντά έως τις 3 Δεκεμβρίου στην έκθεση «Μνήμες λουσμένες στο όνειρο», που εμπνεύστηκε τον τίτλο της από μια φράση του Γουατεμαλέζου συγγραφέα Miguel Ángel Asturias.
Μας δίνει την ευκαιρία να ξαναδιαβάσουμε την ιστορία αυτών των έργων μέσα από δυο προοπτικές. Πρώτον, εξετάζοντάς τα ως ένα σύνολο από «μνήμες λουσμένες στο όνειρο», ώστε να αναλύσουμε λεπτομερώς τα πλεονεκτήματα που προσέφεραν στους καλλιτέχνες οι διάφορες τεχνικές του πολλαπλού: να προσεγγίζουν διαφορετικές μεθόδους δημιουργίας και να αναπτύσσουν έναν διαφορετικό τρόπο θεώρησης του έργου τέχνης· να αφήνουν τη μοναξιά του ατελιέ τους και να απολαμβάνουν, έστω πρόσκαιρα, τη χαρά της συνεργασίας· να διαδίδουν το έργο τους ευρύτερα και γρηγορότερα· να βάζουν τα έργα τους να συνυπάρχουν με γραπτά κείμενα πεζογράφων ή ποιητών. Εξερευνώντας έτσι τον κόσμο της χαρακτικής και της κεραμικής, έχουμε την ευκαιρία να αναφερθούμε επίσης στον ρόλο-κλειδί πολλών συνεργατών που συμμετείχαν στην επεξεργασία των έργων. Ανάμεσά τους ο Ambroise Vollard, ο Aimé, η Marguerite και ο Adrien Maeght, ο Tériade, ο Fernand Mourlot και η Suzanne Ramié.
Στη συνέχεια, σκύβοντας πάνω από το κάθε έργο χωριστά, ακολουθούμε τη διαδρομή της δημιουργίας του, δίνοντας συγχρόνως έμφαση στην πρωτοτυπία του σε σχέση με την υπόλοιπη παραγωγή κάθε καλλιτέχνη. Το άθροισμα αυτών των μικρών ιστοριών συμβάλλει σε μια εντελώς νέα προσέγγιση της Ιστορίας της τέχνης, με κεφαλαίο Ι. Οι επισκέπτες της έκθεσης θα μπορέσουν να ανακαλύψουν, μεταξύ άλλων, ολόκληρα τα λευκώματα Οι μαιτρ του σχεδίου – Aristide Maillol, Δώδεκα λιθογραφίες του Lautrec, Τσίρκο του Léger, Η Θεογονία του Ησίοδου, εικονογραφημένη (στα ελληνικά) από τον Braque, Ανεμοδαρμένα ύψη της Emily Brontë, έτσι όπως τα φαντάστηκε ο Balthus. Όσο για τους Matisse, Picasso και Miró, αποδεικνύουν για μια ακόμη φορά τον αποφασιστικό ρόλο που έπαιξαν στην ανάπτυξη της χαρακτικής και της κεραμικής κατά τον 20ο αιώνα.
Συλλογή Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή. © ADAGP, Paris 2023 / OSDEETE, Athens 2023
Μέσα από την περιήγηση στην έκθεση αναδύονται μεγαλύτερες και μικρότερες ιστορίες, όπως εκείνη της μυστηριώδους επιβάτιδας που απαθανάτισε ο Henri de Toulouse-Lautrec στην ομώνυμη λιθογραφία του («Η επιβάτιδα»): Ενώ ταξίδευε μέχρι τη Χάβρη με πλοίο, το καλοκαίρι του 1895, την εντόπισε στο κατάστρωμα. Τη θαύμασε, αλλά δεν της απεύθυνε ποτέ το λόγο και δεν αξιώθηκε να τη γνωρίσει. Παρ’ όλα αυτά, εντυπωσιάστηκε τόσο από την όμορφη γυναίκα, που αποφάσισε να μην κατεβεί στο λιμάνι του Μπορντώ, όπως σκόπευε αρχικά, αλλά την ακολούθησε μέχρι το τελευταίο λιμάνι της διαδρομής, τη Λισαβόνα.
Η έκθεση συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο (στα ελληνικά και στα αγγλικά), τον οποίο έχει συντάξει η επιμελήτρια της έκθεσης Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau και εκδίδεται από το Ίδρυμα Β & Ε Γουλανδρή σε επιμέλεια της Μικρής Άρκτου. Είναι εμπλουτισμένος με Γλωσσάριο που περιλαμβάνει όλους τους τεχνικούς όρους της χαρακτικής, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την καλή κατανόηση των μεθόδων που έχουν χρησιμοποιηθεί, καθώς και με βιογραφικά σημειώματα των πολύτιμων συνεργατών που έδωσαν στους καλλιτέχνες την ευκαιρία να διαπρέψουν στην τέχνη του πολλαπλού. Οι παρεμβαλλόμενες μαρτυρίες καλλιτεχνών, ιδιοκτητών γκαλερί και τεχνιτών συμπληρώνουν αυτό το αφιέρωμα σε έναν ολόκληρο τομέα της τέχνης, που δυστυχώς δεν έχει βρει ακόμη την αναγνώριση που του αξίζει.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης πραγματοποιούνται ξεναγήσεις για το κοινό και ειδικά σχεδιασμένες διαδραστικές ξεναγήσεις καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά διαφορετικών ηλικιών.
Info
Επιμέλεια έκθεσης: Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau, Υπεύθυνη Συλλογής Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή. Διάρκεια: έως 3 Δεκεμβρίου 2023. Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη-Πέμπτη & Σάββατο-Δευτέρα 10.00- 18.00-21.00, Παρασκευή 10.00-20.00. Τρίτη κλειστά. Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, Ερατοσθένους 13, Αθήνα 11635, τηλ.: 210 7252895, goulandris.gr
