Από τη Βιβή Μωραΐτου, Φωτογράφος: Πέτρος Τουφεξής
Κινείται με ανάλαφρες, χορευτικές κινήσεις υψηλής ακρίβειας στο πλακόστρωτο της κατάμεστης πλατείας Αγίας Ειρήνης. Η ιδέα να βρεθούμε εδώ, αυτό το καλοκαιρινό βράδυ, ήταν δική της. Αθηναία γέννημα θρέμμα, με καταγωγή από τη Ρειχέα Λακωνίας, λατρεύει το κέντρο. Κι ας έχει φασαρία. Κι ας είναι από τα δύσκολα κομμάτια της πόλης, ακόμα και για όποιον δεν κινείται με αμαξίδιο. «Έτσι, εξηγείται, λοιπόν, το ότι συστήνεσαι ηθοποιός και χειρίστρια αμαξιδίου», της λέω και βάζουμε τα γέλια με το ότι καμιά μας δεν έχει βγάλει δίπλωμα οδήγησης και το πόσο εκτιμάμε τις ολοένα επεκτεινόμενες γραμμές του μετρό. Η Ελη είναι πολύ χαρούμενη και πολύ απασχολημένη! Ειδικά τα τελευταία επτά χρόνια που εργάζεται ως ηθοποιός. Παραστάσεις, γυρίσματα, πρόβες, φωτογραφήσεις, συνεντεύξεις, ομιλίες, όπως αυτή τον Μάιο συμμετέχοντας στο διεθνές συνέδριο Power Trip του Marie Claire Greece, κι ανάμεσα πολλή μελέτη, με κάθε αφορμή! Η Έλη Δρίβα ανήκει στους ανθρώπους που λατρεύουν τη δουλειά τους. Ήταν το μεγάλο όνειρό της να κάνει θέατρο και το πραγματοποίησε.
Μιλάει για τον προηγούμενο, πολύ εποικοδομητικό για εκείνη χειμώνα και την ευκαιρία που είχε να κάνει την πρώτη της τηλεοπτική εμφάνιση στη σειρά «Στα 4», που ανέβηκε στην πλατφόρμα του ΑΝΤ1+.
«Είναι μια πάρα πολύ όμορφη σειρά κι ένα πολύ έξυπνο σενάριο, που απεικονίζει την αντικειμενική πραγματικότητα σε ανθρώπους που έχουν βλάβες και τις συμπεριφορές που αντικρίζουν και πώς οι ίδιοι διαμορφώνουν τη ζωή τους μέσα σε αυτό το περίγραμμα χωρίς καθόλου μίζερη απόδοση».
«Είναι μια πάρα πολύ όμορφη σειρά κι ένα πολύ έξυπνο σενάριο, που απεικονίζει την αντικειμενική πραγματικότητα σε ανθρώπους που έχουν βλάβες και τις συμπεριφορές που αντικρίζουν και πώς οι ίδιοι διαμορφώνουν τη ζωή τους μέσα σε αυτό το περίγραμμα χωρίς καθόλου μίζερη απόδοση».
Ποια είναι λοιπόν η Φωτεινή, η γυναίκα που υποδύεσαι στη σειρά;
«Είναι μια γυναίκα ανεξάρτητη, δυναμική, έχοντας χτίσει τον εαυτό της μέσα από την αυτογνωσία, απελευθερωμένη από κοινωνικές φόρμες. Συναντά τη Στέλλα (Γεωργία Καλτσή), την πρωταγωνίστρια της σειράς, σε μια πολύ σημαντική στιγμή της ζωής της, όταν έχει μείνει ανάπηρη εξαιτίας ενός ατυχήματος με αυτοκίνητο και τη βοηθά για μια νέα αρχή. Αν και φαινομενικά οι χαρακτήρες είναι αντίθετοι, θα μπορούσα να πω ότι η Φωτεινή και η Στέλλα διανύουν διαδρομή συνειδητότητας, μόνο που συναντιούνται σε αντίστροφη πορεία.
»Είμαι ευγνώμων που συνεργάστηκα με τον σκηνοθέτη Σέργιο Κωνσταντινίδη και φυσικά τον σεναριογράφο Θέμη Γκυρτή, που έχτισε με ρεαλισμό, απελευθέρωση και χιούμορ τη Φωτεινή μου!».
Κάνεις, όμως, και αυτό το καλοκαίρι θέατρο.
«Είμαι στη θεατρική παράσταση “Η φαλακρή τραγουδίστρια” από την ομάδα Θέαμα, σε σκηνοθεσία Σοφίας Σταυρακάκη. Πρόκειται για μια συμπεριληπτική ομάδα θεάτρου, που αποτελείται από ανάπηρους και μη ανάπηρους ηθοποιούς, με στόχο την ανάδειξη της τέχνης μέσα από μια επαγγελματική απόδοση. Γιατί στην πραγματικότητα αυτό είναι η τέχνη. Αποδίδει την πραγματικότητα που βιώνουμε ή αυτή που θα θέλαμε ιδανικά να βιώνουμε. Παίξαμε το χειμώνα κάποιες παραστάσεις και ξεκινήσαμε περιοδεία. Στις 8/9 θα είμαστε στο θέατρο “Αλέξης Μινωτής” στο Αιγάλεω και στις 14 στο Αίθριο Δημαρχείου Κηφισιάς».
Το προηγούμενο καλοκαίρι ήσουν η Ωραία Ελένη στις «Τρωάδες» του Ζαν-Πολ Σαρτρ, σε σκηνοθεσία Σοφίας Σταυρακάκη.
«Η Ελένη θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε γυναίκα. Επιλέχθηκα ως Ωραία Ελένη, αλλά ο ρόλος και η οπτική της σκηνοθέτιδος ήταν το ακριβώς αντίστροφο, χωρίς να ακυρώνει τη δική μου, όποια ομορφιά. Είχε να κάνει με το πώς μαθαίνει μια γυναίκα (από τους άνδρες, την πατριαρχία) να χρησιμοποιεί την ομορφιά της έτσι ώστε να επιβιώνει…
»Ήταν συγκλονιστική εμπειρία, γιατί συνειδητοποίησα πως ως γυναίκες που έχουμε γλιτώσει από κάποιον κίνδυνο οφείλουμε να είμαστε παρούσες και να στηρίζουμε η μία την άλλη. Η σκηνοθέτιδα είχε βάλει τον Χορό να πρωταγωνιστεί, ο οποίος ήταν στη σκηνή καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης με τα κεντρικά πρόσωπα του έργου να τον περιβάλλουν. Στο τέλος, ο Χορός ανέβαινε προς τους θεατές και φώναζε ονόματα θυμάτων γυναικοκτονιών. Κάθε φορά που πήγαινα για πρόβα προστίθετο και ένα ακόμα όνομα… ήταν και είναι σπαρακτικό!
«Ο Χορός ανέβαινε προς τους θεατές και φώναζε ονόματα θυμάτων γυναικοκτονιών. Κάθε φορά που πήγαινα για πρόβα προστίθετο και ένα ακόμα όνομα… ήταν και είναι σπαρακτικό!»
»Το ίδιο συγκινητική ήταν η ανταπόκριση του κοινού στην “Άνοιξη“, σε σκηνοθεσία Γιούλας Μπούνταλη, που συμμετείχε στο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου 2022 και πραγματεύεται την καταπίεση, τις ανύπαρκτες επιλογές και την προδιαγεγραμμένη πορεία ζωής των γυναικών στην επαρχία με καμβά το Μεσολόγγι του 1950 και του 1960. Υπήρξαν μεταξύ των θεατών γυναίκες που κατάγονταν από το Μεσολόγγι και ήρθαν να μας πουν “ήμουν κι εγώ μία από αυτές!”».
Με ποιο κριτήριο επιλέγεις τις δουλειές σου;
«Θεωρώ πολύ σημαντική την οπτική του/της/@ σκηνοθέτη/τιδος. Δεν έχει τόσο να κάνει με το αν ταιριάζω με συνεργάτες, αλλά στο πώς μπορώ να ανταποκριθώ σε αυτό που μου ζητούν ώστε να υπάρχει καλλιτεχνική συμπόρευση. Για να είμαστε ειλικρινείς, υπάρχει δυσφορία στο να επιλεγεί μία ανάπηρη ηθοποιός σε παραγωγές και να φυτέψουμε το σπόρο συνύπαρξης στην κοινωνία. Ο καλλιτεχνικός χώρος δεν είναι ακόμα εξοικειωμένος με την παρουσία ανάπηρων ηθοποιών.
»Αυτό ήταν αναπόφευκτο, αφού μέχρι το 2017 ίσχυε ο νόμος περί αρτιμέλειας, ο οποίος απαγόρευε σε άτομα με βλάβες ακόμα και να σπουδάσουν υποκριτική!».
Μα, δεν είναι οξύμωρο να υπάρχει ρατσισμός στην τέχνη;
«Πίστευα ανέκαθεν ότι η τέχνη δεν έχει φραγμούς και πλαίσια. Αλλά εδώ, η ίδια η τέχνη έχει απορρίψει ανθρώπους που θέλουν να ασχοληθούν με κάποιο είδος της λόγω της σωματικής τους δομής. Ένας ηθοποιός ορίζει το σώμα του, όποιο κι αν είναι αυτό. Δηλαδή, δεν χρειάζεται να έχει κάποια συγκεκριμένη διάπλαση. Έχει να κάνει με το πόσο εργάζεσαι στη δουλειά αυτή, πόσο μελετάς, ερευνάς, παρατηρείς. Ευτυχώς, υπάρχουν στο χώρο άνθρωποι που δεν θεωρούν ότι το να είσαι ανάπηρος περιορίζει τη δυναμική σου πάνω στη σκηνή, κι αυτό το επιβεβαιώνουν μέχρι τώρα συνεργασίες. Ούτως ή άλλως, στο κοινωνικό σύνολο υπάρχουν άνθρωποι που έχουν βλάβες ορατές και οι άλλοι που έχουν μη ορατές, όπως ο διαβήτης. Όπως και να έχει, σε οποιοδήποτε σώμα κι αν ανήκεις, με όσες ανάγκες και οποιαδήποτε επιλογή έχεις κάνει ως άνθρωπος, είτε επαγγελματική είτε σεξουαλική, οφείλουμε όχι απλώς να την αποδεχτούμε, αλλά και να συμπορευτούμε με αυτήν του γνωστού ή του άγνωστου συνανθρώπου. Πάνω απ’ όλα, είμαστε δομημένοι σε ένα σώμα όλοι – όλοι έχουμε δέρμα, όργανα, οστά (κάποιοι φθαρμένα) και κανείς δεν υπερέχει από τον άλλον. Για μένα, είναι πολύ ξεκάθαρα όλα αυτά».
«Σε οποιοδήποτε σώμα κι αν ανήκεις, με όσες ανάγκες και οποιαδήποτε επιλογή έχεις κάνει ως άνθρωπος, είτε επαγγελματική είτε σεξουαλική, οφείλουμε όχι απλώς να την αποδεχτούμε, αλλά και να συμπορευτούμε με αυτήν του γνωστού ή του άγνωστου συνανθρώπου. Πάνω απ’ όλα, είμαστε δομημένοι σε ένα σώμα όλοι – όλοι έχουμε δέρμα, όργανα, οστά (κάποιοι φθαρμένα) και κανείς δεν υπερέχει από τον άλλον».
Δεν είναι για όλους.
«Καταλαβαίνω ότι μπορεί σε άλλους ανθρώπους να φαίνονται εξωπραγματικές οι επιλογές κάποιων, ότι ένας άνθρωπος π.χ. μπορεί να ασχοληθεί με την τέχνη, το τραγούδι ή να γίνει λογιστής, να δουλεύει ή να μη δουλεύει, ή μπορεί να γίνει μάνα ενώ είναι ανάπηρη, γιατί φέρει το σώμα της και όλα αυτά που ζητά ο χαρακτήρας της και η ύπαρξή της. Αποδεικνύουν στην πράξη πως είναι αυτονόητο ότι ζούμε τη ζωή μας μέσα από τα σώματα, τις επιθυμίες, τους φόβους, τις ανάγκες, τον έρωτα, την αλληλεγγύη, τις αξίες».
Δεν χρειάζεται γι’ αυτό ισχυρή δύναμη θέλησης;
«Κοίταξε, δεν χρησιμοποιώ τη λέξη “θέληση”, γιατί μπορεί πολύ απλά ένας άνθρωπος και να μη διαθέτει θέληση. Γενικά, επικρατεί το μοτίβο “όπου υπάρχει βλάβη, υπάρχει θέληση, υπάρχει δύναμη ψυχής”. Από τη στιγμή που γεννιέσαι, μεγαλώνεις, ξυπνάς σε ένα περιβάλλον, κάνεις τις επιλογές σου ως παιδί σε οποιοδήποτε σώμα κι αν είσαι. Δεν έχεις το δικαίωμα να πεις πως έχεις δύναμη ψυχής, έχεις το δικαίωμα να ζεις, να γνωρίζεις το σώμα και να αγαπάς ό,τι το συνθέτει. Υπάρχει μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα απέναντι στους ανάπηρους και ένας κύκλος μιας παρεξηγημένης νοοτροπίας. Ξεκινώντας από την οικογένεια χτίζεις εαυτό με οποιαδήποτε μοναδικότητα φέρεις και γεμίζεις το χαρακτήρα σου και τον εξελίσσεις. Ωστόσο, αν η οικογένεια έχει ήδη δεχτεί μια παρεξηγημένη αίσθηση του τι σημαίνει μοναδικός, όπως της μεταδίδεται από την κοινωνία, αυτό μεταδίδεται στο παιδί και το παιδί καταλήγει να μην πιστεύει στον εαυτό του, να μην έχει δυνάμεις και πολύ συχνά να στρέφεται εναντίον του με άσχημες επιπτώσεις».
«Αν η οικογένεια έχει ήδη δεχτεί μια παρεξηγημένη αίσθηση του τι σημαίνει μοναδικός, όπως της μεταδίδεται από την κοινωνία, αυτό μεταδίδεται στο παιδί και το παιδί καταλήγει να μην πιστεύει στον εαυτό του, να μην έχει δυνάμεις και πολύ συχνά να στρέφεται εναντίον του με άσχημες επιπτώσεις».
Αυτό δεν αφορά μόνο τα παιδιά με βλάβες, π.χ. εκ γενετής όπως εσύ, αλλά τον τρόπο με τον οποίο ανατρέφεται κάθε παιδί για να γίνει ο ενήλικος που υποχρεώνεται να ακολουθεί κοινωνικές νόρμες, οι οποίες θυμίζουν το κρεβάτι του Προκρούστη, και στην πορεία αποκτά τραύματα και βλάβες.
«Και εκεί φαίνεται πόσο πιο απλά θα ήταν τα πράγματα αν όλοι/όλες/@ εκτιμούσαν τη μοναδικότητα. Δηλαδή, πόσο πιο εύκολη θα έκανες τη ζωή του ανθρώπου που έχεις απέναντί σου και τη δική σου, χωρίς να περιπλέκεσαι σε στενές κοινωνικές φόρμες… Πόσο οι ίδιοι δυσκολεύουμε τη ζωή μας! Σαν μια κιμωλία που χαράζει γραμμή και χωρίζει… Αποστάσεις, μοναξιά που προκαλούμε με όλο αυτό και πολλά άλλα αρνητικά συναισθήματα! Πόσο πιο εύκολα θα ήταν όλα αν ήταν κατανοητό ότι ούτε όλα τα βάζα έχουν το ίδιο σχήμα, αλλά και ότι διαφέρουν από τα ποτήρια. Κι όμως, βρίσκονται όλα στο ίδιο τραπέζι! Πολλοί μου έχουν πει ότι είμαι στα σύννεφα (με φωνάζουν Βούδα) γι’ αυτά που λέω. Περιγράφω εξωπραγματικές καταστάσεις σε σχέση με ό,τι έχουμε συνηθίσει, αλλά σύμφωνα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, κάπως έτσι οφείλει να είναι η πραγματικότητα».
Ισχύει. Εξάλλου είναι ρεαλιστικό το ότι είσαι η πρώτη ανάπηρη ηθοποιός εγγεγραμμένη στο ΣΕΗ.
«Αυτό με τις πρωτιές!… Θέλω να δω πότε θα σπάσουν! Εννοώ, πότε θα πάψουμε να μένουμε στις πρωτιές και θα υπάρχει και ο δεύτερος και ο τρίτος με αμαξίδιο ή τυφλός κ.ο.κ.».
«Πόσο πιο εύκολα θα ήταν όλα αν ήταν κατανοητό ότι ούτε όλα τα βάζα έχουν το ίδιο σχήμα, αλλά και ότι διαφέρουν από τα ποτήρια. Κι όμως, βρίσκονται όλα στο ίδιο τραπέζι!»
Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου μετά από δέκα χρόνια;
«Σε ένα πολύ ωραίο σπίτι με τη δική μου αισθητική, στο κέντρο της Αθήνας, κοντά σε μετρό για προσβασιμότητα, να δουλεύω ακόμα ως ηθοποιός. Να έχουν εξατμιστεί οι ανισότητες στο κοινωνικό και εργασιακό περιβάλλον, να μην επιλέγονται ανάπηροι ηθοποιοί επειδή είναι ανάπηροι, αλλά επειδή είναι ηθοποιοί. Ξέχασα ένα σκυλάκο και να είμαι καλά με τους ανθρώπους που θα βρίσκονται γύρω μου. Φυσικά, να είναι όλα τα αγαπημένα μου πρόσωπα δραστήρια και ενεργά. Νομίζω δεν θέλω άλλα… Μαζεύτηκαν πολλά;».
