Κάποιοι, και φοβάμαι ότι δεν θα είναι λίγοι, θα πουν ότι, για να επιχειρηματολογήσω για το θέμα που δημιούργησαν δηλώσεις σχετικά με την καταλληλότητα της Σοφίας Ζαχαράκη να κατέχει τη θέση της υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας ενώ η ίδια δεν έχει οικογένεια και παιδιά, θα πρέπει να επιδείξω τις δικές μου επιδόσεις στο πεδίο τόσο της οικογένειας όσο και της επαγγελματικής μου ζωής και φυσικά αυτά τα δύο θα πρέπει να ισορροπούν απόλυτα και να δείχνουν τέλεια.
Μόνο που, στις μέρες μας, τις γυναίκες «με την τέλεια, ισορροπημένη ζωή» δεν τις βρίσκεις ούτε στα πιο φαντεζί lifestyle περιοδικά. Το αίτημα της ισορροπίας έχει ξεπεραστεί προ πολλού, αν και κάποιες σημαντικές γυναίκες της πολιτικής, όπως η αείμνηστη Μαριέττα Γιαννάκου, το έλεγαν εδώ και δεκαετίες απευθυνόμενες σε όλες τις γυναίκες: «Μην ακούτε τα περί ισορροπίας. Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Θα κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε».
Βέβαια, την κυρία Ζαχαράκη δεν την κατηγόρησαν για «ανισορροπία» αλλά για παντελή έλλειψη βιώματος οικογένειας ως ικανή και αναγκαία συνθήκη για να είναι αποτελεσματική υπουργός.
Μπορεί οι δηλώσεις να έγιναν από γραφικό πρόσωπο που πολιτικοποιείται στις παρυφές της Άκρας Δεξιάς, αλλά κακά τα ψέματα: από τη μία μπορεί να έχει γίνει η παραδοχή ότι οι γυναίκες δεν χρειάζεται να αναζητούν την ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής αλλά από την άλλη όλες βομβαρδίζονται από ρεπορτάζ με συμβουλές για την κατάψυξη των ωαρίων τους «για να μη στερηθούν τη μητρότητα», ενώ η «γονεϊκότητα», το λεγόμενο parenting, έχει εγκατασταθεί για τα καλά ως θέμα στα πιο έγκριτα Μέσα Ενημέρωσης.
Η νέα υπουργός Οικογένειας, η οποία ανέλαβε ένα υπουργείο που σημειωτέον έχει προκαλέσει αντιδράσεις στον προοδευτικό κόσμο της χώρας, διαθέτει ήδη ένα πολύ ισχυρό σύστημα υποστήριξης, που ξεκινά από τον παντοδύναμο πρωθυπουργό της χώρας και το κόμμα της και φτάνει στους πολίτες από όλους τους πολιτικούς χώρους που έσπευσαν να την υπερασπιστούν. Το άρθρο δεν το γράφουμε λοιπόν τόσο για εκείνη όσο για τις γυναίκες που δεν διαθέτουν κανένα σύστημα υποστήριξης. Το γράφουμε για όλες όσες καλούμαστε να «απολογηθούμε» σε άλλους, από τους συγγενείς μας μέχρι τους φίλους μας, για τις επιλογές ζωής που έχουμε κάνει, για να αναφέρω μόνο τους ανθρώπους που μας αγαπάνε και μετράνε για εμάς.
Χειραφέτηση είναι και να μάθεις να αντέχεις να στέκεσαι χωρίς να απολογείσαι κάθε λεπτό: για την ηλικία σου, τα κιλά σου, την οικογενειακή σου κατάσταση ή μάλλον για την έλλειψή της, για το πόσους εραστές θα έχεις και πόσο συχνά θα τους αλλάζεις.
Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά υποκείμενα, επομένως θα ήταν παράλογη η αξίωση να μη σχολιάζεται ο βίος μας, τουλάχιστον το κομμάτι του που εκτίθεται στην κοινωνία. Και η οικογένειά μας και οι φίλοι μας, κοινωνία είναι κι αυτοί. Είναι αδύνατον να αποφύγουμε τις κρίσεις για το βίο μας. Εξάλλου όλοι τις κάνουμε.
Κάθε Ελληνίδα έχει δύο τρόπους για να το διαχειριστεί.
Ο πρώτος είναι να κλειστεί στον εαυτό της και να παίζει διαρκώς άμυνα. Να απολογείται πριν καν της το ζητήσουν, το βλέπω διαρκώς στα social media. Posts απολογητικά, χιουμοριστικά, αυτοσαρκαστικά, που σπεύδουν να σηκώσουν την ασπίδα της άμυνας για να αποφύγουν το φαρμακερό σχόλιο. Και φυσικά να κλαψουρίζει ατελείωτα για την «άτιμη κοινωνία», για τον υπαρκτό σεξισμό, για την αδικία.
Ο δεύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε την αναπόδραστη κοινωνική κριτική είναι να σταματήσουμε να καθρεφτιζόμαστε διαρκώς στους άλλους. Όταν το κάνουμε, καταλήγουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας αποκλειστικά με τα μάτια τους και τελικά να υιοθετούμε για τον εαυτό μας τις κρίσεις που κάνουν οι άλλοι για εμάς.
Είναι η παλαιότερη λέξη που χρησιμοποιείται στο συμφραζόμενο του Φεμινισμού: χειραφέτηση.
Χειραφέτηση είναι και να μάθεις να αντέχεις να στέκεσαι χωρίς να απολογείσαι κάθε λεπτό: για την ηλικία σου, τα κιλά σου, την οικογενειακή σου κατάσταση ή μάλλον για την έλλειψή της, για το πόσους εραστές θα έχεις και πόσο συχνά θα τους αλλάζεις.
Φυσικά, όλοι οι άνθρωποι χρειαζόμαστε το βλέμμα των άλλων ως καθρέφτη. Το καθρέφτισμα είναι μια υγιής διαδικασία. Αρκεί για καθρέφτη, δηλαδή για τα μάτια που θα επιλέγουμε να διακρίνουμε το είδωλό μας για να το αξιολογήσουμε, να επιλέγουμε κάποιον από τους ακριβούς, τους βενετσιάνικους, αυτούς που, αν δεν μας δείχνουν καλύτερους από αυτό που είμαστε, τουλάχιστον δεν μας δείχνουν χειρότερους.
Η Βίβιαν Ευθυμιοπούλου είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας και εκδότρια του ειδησεογραφικού newsletter Fact News.
