Από την Ελένη Ζαχαροπούλου*
Είχαμε ραντεβού στις 3 μ.μ. στην Κυψέλη. Λίγο νωρίτερα μου στέλνει μήνυμα στο what’s up. «Δεν έχω κανέναν να μου κρατήσει τον μικρό. Μπορώ να τον φέρω μαζί μου;». «Φυσικά και μπορείς! Θα έχω μαζί μου μαρκαδόρους και μπλοκ ζωγραφικής» της απαντώ. Έφτασε στο χώρο συνάντησης κρατώντας αγκαλιά ένα γλυκύτατο αγοράκι. Αφού μου συστήθηκε, όλο καμάρι, με το ελληνικό του όνομα, πήρε το μπλοκ και τους μαρκαδόρους και ξεκίνησε να ζωγραφίζει. Θα έκανε μια ωραία ζωγραφιά για την κυρία που θα έκανε ερωτήσεις στη μαμά του, είπε.
«Το όνομά μου είναι Vivian. Είμαι 30 χρονών, από την Ουγκάντα. Αναγκάστηκα να φύγω από τη χώρα μου, αφήνοντας πίσω την κόρη μου. Ήρθα στην Ελλάδα πριν τέσσερα χρόνια. Εδώ γέννησα το γιο μου.
»Δεν σκόπευα να φύγω από τη χώρα μου, όμως δεν γινόταν διαφορετικά. Στα δεκαέξι μου παντρεύτηκα και ένα χρόνο μετά απέκτησα την κόρη μου. Όταν ήμουν οκτώ μηνών έγκυος, ο άντρας μου πέθανε. Δεν είχαμε χρήματα. Έπρεπε να βρω δουλειά. Πολλοί άνθρωποι με παρακίνησαν να πάω στην Τουρκία, εκεί έχει δουλειές, μου έλεγαν. Με έπεισαν. Άφησα την κόρη μου στη μητέρα μου με την υπόσχεση ότι θα επιστρέψω μόλις βγάλω μερικά χρήματα.
«Δεν σκόπευα να φύγω από τη χώρα μου, όμως δεν γινόταν διαφορετικά. Στα δεκαέξι μου παντρεύτηκα και ένα χρόνο μετά απέκτησα την κόρη μου. Όταν ήμουν οκτώ μηνών έγκυος, ο άντρας μου πέθανε. Δεν είχαμε χρήματα. Έπρεπε να βρω δουλειά. Πολλοί άνθρωποι με παρακίνησαν να πάω στην Τουρκία, εκεί έχει δουλειές, μου έλεγαν».
»Φτάνοντας όμως στην Τουρκία, η δουλειά που μου έδωσαν δεν ήταν αυτή που περίμενα. Πήραν το διαβατήριό μου και με ανάγκασαν να κοιμάμαι με άντρες. “Πρέπει να το κάνεις” μου είπαν. Δεν είχα επιλογές. Από αυτή τη δουλειά έμεινα έγκυος. Όταν το κατάλαβα, μίλησα στη Madame. Πίστευα ότι θα σταματήσει να με βάζει να κοιμάμαι με άνδρες. Αλλά αρνήθηκε. Μου είπε να κάνω άμβλωση και να συνεχίσω τη δουλειά. Στη χώρα μου όμως αυτό δεν επιτρέπεται.
»Θυμάμαι την τελευταία ημέρα εκεί. Ενώ δούλευα άρχισα να αιμορραγώ. Νόμιζα ότι χάνω το μωρό μου. Πήγα στο μπάνιο. Όταν άνοιξα τα μάτια μου βρισκόμουν στο νοσοκομείο. Έψαξα να βρω τη Madame, μόνο αυτήν είχα, αλλά δεν υπήρχε κανείς εκεί. Όταν βγήκα από το νοσοκομείο άρχισα να περιφέρομαι σε ένα πάρκο που βρισκόταν κοντά. Δεν είχα τίποτα, κανέναν.
«Φτάνοντας όμως στην Τουρκία, η δουλειά που μου έδωσαν δεν ήταν αυτή που περίμενα. Πήραν το διαβατήριό μου και με ανάγκασαν να κοιμάμαι με άντρες. “Πρέπει να το κάνεις” μου είπαν. Δεν είχα επιλογές. Από αυτή τη δουλειά έμεινα έγκυος».
»Ήμουν με τα ρούχα που φορούσα όταν με πήγαν στο νοσοκομείο. Εντελώς νηστική, κοιμήθηκα στο πάρκο για δύο μέρες. Την τρίτη ημέρα συνάντησα κάποιους άνδρες που με ρώτησαν τι κάνω εκεί στην κατάστασή μου. Τους εξήγησα ότι δεν υπήρχε πατέρας, ότι έμεινα έγκυος από κάποιον πελάτη και ότι δεν είχα κανέναν στην Τουρκία. Αφού με φιλοξένησαν για ένα μήνα, μου είπαν ότι πρέπει να πάω στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί θα έβρισκα δουλειά. Δεν είχα επιλογές. Πήγα στην πόλη και βρήκα δουλειά ως καμαριέρα. Εκεί, συνάντησα αρκετούς ανθρώπους που μου είπαν ότι μπορώ με λίγα χρήματα να ταξιδέψω στην Ελλάδα και ότι θα είναι καλύτερα. Άρχισα να το σκέφτομαι, μέχρι που το αποφάσισα. Εξάλλου δεν μπορούσα να επιστρέψω πια στο σπίτι μου. Το μωρό μου, γεννημένο από μένα, που εξαναγκάστηκα στη πορνεία ως θύμα trafficking, θεωρείται στην πατρίδα μου παρίας κι εγώ αμαρτωλή. Μπορώ θεωρητικά να γυρίσω, αλλά ξέρω ότι δεν θα είμαι ποτέ η ίδια. Μέσα μου θα πεθαίνω κάθε μέρα.
»Κατάφερα να φτάσω στην Ελλάδα όταν ήμουν οκτώ μηνών έγκυος. Γέννησα στο camp της Λέσβου. Μόρια, το δεύτερο σπίτι μου. Ευτυχώς οι κοινωνικοί λειτουργοί εκεί με βοήθησαν πολύ. Σύντομα, με έφεραν σε επαφή με μια οργάνωση που υποστηρίζει θύματα εμπορίας ανθρώπων. Αυτοί με έφεραν στην Αθήνα και μου έδωσαν σπίτι. Ξεκίνησα συνεδρίες με ψυχολόγο, μαθήματα ελληνικών και κάποιες ακόμη δραστηριότητες που βοηθούν να μάθεις τη ζωή εδώ. Ήταν πολύ βοηθητικό.
«Κατάφερα να φτάσω στην Ελλάδα όταν ήμουν οκτώ μηνών έγκυος. Γέννησα στο camp της Λέσβου. Μόρια, το δεύτερο σπίτι μου. Ευτυχώς οι κοινωνικοί λειτουργοί εκεί με βοήθησαν πολύ. Σύντομα, με έφεραν σε επαφή με μια οργάνωση που υποστηρίζει θύματα εμπορίας ανθρώπων. Αυτοί με έφεραν στην Αθήνα και μου έδωσαν σπίτι».
»Η ζωή εδώ είναι καλύτερη. Είμαι πλέον ελεύθερη. Μπορώ να κάνω τις δικές μου επιλογές. Ως γυναίκα, είναι δύσκολο να συνδυάζεις τη μητρότητα και τη δουλειά. Πολλές φορές νιώθω λυπημένη, ότι δεν θα τα καταφέρω. Όταν φεύγω για τη δουλειά, τις περισσότερες φορές νιώθω ότι χάνω το γιο μου. Ευτυχώς έχω βρει μια καλή γιαγιά και τον κρατάει όταν δουλεύω.
»Το προηγούμενο καλοκαίρι βρήκα δουλειά σε ένα ξενοδοχείο στη Σαντορίνη. Έπρεπε να αφήσω κάπου το παιδί μου. Βρήκα μια κυρία, εδώ στην Αθήνα, που υποσχέθηκε να τον κρατήσει κατά τη διάρκεια της σεζόν. Ήταν μια πολύ κακή εμπειρία. Στη αρχή ήταν καλή μαζί του, όμως μετά του φερόταν άσχημα. Το μωρό μου φαινόταν πολύ θλιμμένο. Όσο ήμουν στη Σαντορίνη έβλεπα άσχημα όνειρα, ένιωθα ότι κάτι πολύ κακό του συμβαίνει. Προσπαθούσα να βρω στο τηλέφωνο εκείνη την κυρία, αλλά συνήθως δεν απαντούσε. Και όποτε απαντούσε, μου έλεγε ότι φαίνεται άρρωστο και ότι χρειάζεται περισσότερα χρήματα από αυτά που είχαμε συμφωνήσει.
»Άρχισα να έχω κρίσεις πανικού. Ξάπλωνα στο κρεβάτι κι έκλαιγα, ένιωθα ότι είχα εγκαταλείψει το μωρό μου. Δεν μπορούσα να μείνω στο ξενοδοχείο. Τους ενημέρωσα ότι πρέπει να γυρίσω στην Αθήνα. Όταν επέστρεψα βρήκα το μωρό μου τόσο φοβισμένο… Δεν μιλούσε σχεδόν καθόλου. Ήταν σαν να είχε μείνει πίσω, σαν να είχε διανοητικές δυσκολίες. Τον πήρα και γύρισα στο νησί. Τους υποσχέθηκα ότι θα τα καταφέρω. Και πράγματι. Κανόνισα να έχω βραδινές βάρδιες, οπότε όταν επέστρεφα στο σπίτι το πρωί ήταν η ώρα που ξυπνούσε ο μικρός. Περνούσαμε όλη τη μέρα μαζί. Φυσικά δεν κοιμόμουν παρά ελάχιστα. Ήμουν πολύ κουρασμένη. Είχα όμως μαζί μου το παιδί μου. Μόλις τελείωσε η σεζόν επιστρέψαμε στην Αθήνα. Από το ξενοδοχείο μου πρότειναν να πάω και του χρόνου. Είπα όμως όχι. Δεν μπορούσα να το ζήσω ξανά αυτό. Έπρεπε να βρω μια δουλειά στην Αθήνα.
«Άρχισα να έχω κρίσεις πανικού. Ξάπλωνα στο κρεβάτι κι έκλαιγα, ένιωθα ότι είχα εγκαταλείψει το μωρό μου. Δεν μπορούσα να μείνω στο ξενοδοχείο. Τους ενημέρωσα ότι πρέπει να γυρίσω στην Αθήνα. Όταν επέστρεψα βρήκα το μωρό μου τόσο φοβισμένο… Δεν μιλούσε σχεδόν καθόλου. Ήταν σαν να είχε μείνει πίσω, σαν να είχε διανοητικές δυσκολίες».
»Έτσι ήρθα σε επαφή με την οργάνωση HumanRights360. Κάποιοι φίλοι μου μίλησαν γι’ αυτήν. Και πράγματι, οι εργαζόμενοι της οργάνωσης με βοήθησαν πολύ στη διαδικασία εύρεσης εργασίας. Φτιάξαμε το βιογραφικό μου και με πρότειναν σε ένα μεγάλο ξενοδοχείο, στο κέντρο της Αθήνας. Με συμβούλεψαν για τη συνέντευξη γιατί είχα πολύ άγχος αλλά όλα πήγαν καλά. Ξεκίνησα να εργάζομαι εκεί στις αρχές Μαρτίου. Μέχρι στιγμής νιώθω χαρούμενη με αυτή τη δουλειά. Δεν βιώνω καμία διάκριση. Δουλεύω πέντε ημέρες τη βδομάδα και έχω χρόνο να ξεκουράζομαι. Νιώθω ασφαλής, γιατί ξέρω ότι έχω ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Έχω εμπιστοσύνη. Ξέρω ότι αν κάτι δεν πάει καλά, μπορώ να το αναφέρω στους ανθρώπους της οργάνωσης.
»Αν είσαι γυναίκα και έχεις δουλειά, όλα είναι δυνατά. Έχεις ανεξαρτησία. Έχεις τα δικά σου χρήματα και μπορείς να φτιάξεις τη ζωή που θέλεις. Στο μέλλον θα ήθελα να μπορέσω να σπουδάσω νοσηλευτική. Ή να εργαστώ στον ξενοδοχειακό τομέα. Μου αρέσει να βοηθώ ανθρώπους. Να έχω ανθρώπινη επαφή. Νιώθω ότι έχω ανάγκη να βοηθήσω, να καλύψω τις ανάγκες όσων έχουν ανάγκη. Θα ήθελα να μπορέσω να φέρω την κόρη μου κάποια στιγμή, να ζήσουμε εδώ μαζί».
«Αν είσαι γυναίκα και έχεις δουλειά, όλα είναι δυνατά. Έχεις ανεξαρτησία. Έχεις τα δικά σου χρήματα και μπορείς να φτιάξεις τη ζωή που θέλεις. Στο μέλλον θα ήθελα να μπορέσω να σπουδάσω νοσηλευτική. Ή να εργαστώ στον ξενοδοχειακό τομέα. Μου αρέσει να βοηθώ ανθρώπους. Να έχω ανθρώπινη επαφή».
Πήρε μια βαθιά ανάσα, σταμάτησε και χαμογέλασε. «Τι ζωγράφισες, Ηλία;» ρώτησε. Ο μικρός μάς πλησίασε και με ένα τεράστιο χαμόγελο μου έδωσε τη ζωγραφιά. Ήταν μια σελίδα γεμάτη ελεύθερα πουλιά στον ουρανό.
Το πρόγραμμα «Ένταξη στην αγορά εργασίας» της HumanRights360 χρηματοδοτείται από το Kahane Foundation και εκπονείται στο κέντρο ένταξης EchoHub στην Κυψέλη. Mέσα στο 2022 βρήκαν νόμιμη εργασία 65 άτομα, πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 80 συνεδρίες νομικής συμβουλευτικής και πάνω από 721 συνεδρίες απασχολησιμότητας, υποστηρίχθηκαν 185 άτομα στην έκδοση απαραίτητων εγγράφων και εξασφαλίστηκαν 67 κάρτες ανεργίας για επωφελούμενους.
*Η Ελένη Ζαχαροπούλου είναι υπεύθυνη επικοινωνίας για τα προγράμματα «Άσυλο και Μετανάστευση» και «Τοπική ανάπτυξη και μείωση της φτώχειας» των EEA grants.
