Η Pamela Paresky είναι μια 56χρονη ψυχολόγος που ζει σε μια hip συνοικία της Νέας Υόρκης κι ανάμεσα στα χόμπι της συμπεριλαμβάνεται η διοργάνωση των συναντήσεων ενός άτυπου κλαμπ για λίγους. Το όνομά του είναι αρκετά πρωτότυπο και μεταφράζεται στα ελληνικά ως «Εγκληματίες Σκέψης». Σε αντίθεση με το «Fight Club», εδώ υπάρχουν δυο κανόνες. Ο πρώτος είναι ότι έρχεσαι σε επαφή με ανθρώπους που έχουν υποστεί την «κουλτούρα της ακύρωσης» και, κατά συνέπεια, έχουν εξοστρακιστεί κοινωνικά ή έστω, δέχονται διαρκώς πυρά ή μποϊκοτάρονται δημόσια για τις απόψεις τους. Ο δεύτερος είναι ότι για να γίνεις μέλος της λέσχης, πρέπει να σε συμπαθεί η Pamela, να περάσεις δηλαδή από την έγκρισή της ή να πάρει η ίδια την πρωτοβουλία να σε προσκαλέσει.
Κάθε μήνα, λοιπόν, περίπου 200 άνθρωποι λαμβάνουν στο email τους μια πρόσκληση για ένα κλειστό event σε κάποιο στέκι της Νέας Υόρκης. Συνήθως λίγες δεκάδες από αυτούς καταφέρνουν να δώσουν το παρών σε αυτές τις συναντήσεις. Ανάμεσά τους βρίσκονται γνωστοί καθηγητές πανεπιστημίου, δημοσιογράφοι, συγγραφείς, αλλά και λιγότερο γνωστοί άνθρωποι που για κάποιο λόγο θέλουν να έρχονται σε επαφή με «ακυρωμένες προσωπικότητες». Η Paresky «δανείστηκε» το όνομα της λέσχης από μια πρόσκληση σε δείπνο που της είχε στείλει ένας δημοσιογράφος πριν λίγα χρόνια και λίγο μετά την έναρξη της πανδημίας αποφάσισε να διοργανώσει την πρώτη συνάντηση – κάτι που ίσως να «ακύρωνε» και την ίδια, αν βρισκόταν εκείνη την περίοδο σε κάποια άλλη χώρα. Η επιτυχία του κλαμπ ήταν τόσο μεγάλη που η Pareslky αποφάσισε να μετακομίσει στη Νέα Υόρκη γι’ αυτό το λόγο.
Τα μέλη της λέσχης προέρχονται από διαφορετικά υπόβαθρα. Κάποιοι έχουν εκφράσει υπερσυντηρητικές απόψεις, κάποιοι βρίσκονται στο χώρο της άκρας – για τα δεδομένα των ΗΠΑ – αριστεράς, κάποιοι είναι δικηγόροι που κατά καιρούς έχουν υπερασπιστεί «ακυρωμένους» σε δικαστικές διαμάχες, όλοι πάντως έχουν από κάποιο λόγο για να συμμετέχουν στις συναντήσεις. Κάποιοι από τους συμμετέχοντες έχουν κατηγορηθεί για απρεπή συμπεριφορά στο χώρο εργασίας ή για σεξουαλική παρενόχληση και μερικοί έχουν αλλάξει και δουλειά εξαιτίας αυτών των γεγονότων. Σκοπός των συναντήσεων είναι η ανταλλαγή απόψεων σε ένα μέρος που το χαρακτηρίζει η ασφάλεια. Κανείς, μάλλον, δεν θα σε παρεξηγήσει ή δε θα επιχειρήσει να σε «ακυρώσει» ξανά, αν εκφέρεις μια άποψη με την οποία δε συμφωνεί. Γι’ αυτό και κάποιοι από τους συμμετέχοντες δεν επιθυμούν καν να αποκαλούνται «Εγκληματίες Σκέψης», παρά ταύτα, εξακολουθούν να συμμετέχουν στις συναντήσεις.
Υπάρχουν, όμως, στην πραγματικότητα «εγκλήματα σκέψης»; Το να σκεφτεί κάποιος μια σεξιστική, π.χ. προσέγγιση σε κάποιο θέμα είναι μια προβληματική πράξη. Καλό θα ήταν δηλαδή να έχει αποτινάξει από μέσα του τυχόν τέτοιες τάσεις και να θεωρεί πως τα φύλα είναι ίσα. Αν δεν το εκφράσει δημόσια ή ιδιωτικά, αν δεν συμπεριφέρεται στη δημόσια και ιδιωτική του ζωή σεξιστικά, τότε, θεωρητικά, δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα με τη δική του περίπτωση. Αυτός ο τρόπος σκέψης βρίσκεται στην «καρδιά» της φιλοσοφίας της λέσχης. Η σκέψη δεν αποτελεί έγκλημα. Αυτή είναι, επίσης, και μια βασική αρχή του ποινικού δικαίου στις σύγχρονες κοινωνίες. Έχουν ανάγκη, όμως, όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ανήκουν στο κλαμπ να συναντιούνται για να συζητούν επί τούτου τις «προβληματικές» – για κάποια μερίδα του κοινού, έστω – απόψεις τους; Πώς ορίζονται οι «προβληματικές απόψεις»;
Η Paresky ορκίζεται ότι κανείς από τους συνδαιτημόνες της δεν είναι ποινικά υπεύθυνος για κάποια πράξη που τιμωρείται από το νόμο. Σε κάποιες περιπτώσεις, το καταλαβαίνουμε. Σε κάποιες άλλες όμως, μάλλον η ίδια θα πρέπει εκτός από ψυχολόγος να είναι και μέντιουμ, γιατί μόνο έτσι θα μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα αν όλα τα μέλη της λέσχης είναι αθώα και απλώς εκφράζουν τις απόψεις τους. Η ίδια έχει θέσει ως «μεζούρα» για το αν κάποιος μπορεί να προστεθεί στο κλαμπ την περίπτωση ενός συγγραφέα που έχει κατηγορηθεί για βιασμό και έχει επιτύχει εξωδικαστικό συμβιβασμό σε μια υπόθεση συκοφαντικής δυσφήμισης που συνδέθηκε με την κατηγορία. Παρά το γεγονός ότι έχουν διατυπωθεί εναντίον του και διάφορες κατηγορίες για σεξουαλική παρενόχληση, για τις οποίες δεν υπήρξε κάποια δικαστική διερεύνηση, η Paresky θεωρεί ότι η συγκεκριμένη περίπτωση ανθρώπου αποτελεί το σημείο αναφοράς, πέρα από το οποίο κάποιος ή κάποια δεν θα προσκαλείται να συμμετάσχει στο κλαμπ.
“In order for democracy to be secure, a certain psychology is required of its citizens; one that allows and promotes both the ability to tolerate intellectual and ideological difference and the courage to put ourselves at risk.” https://t.co/5hwxsSGh8R
— Pamela Paresky (Habits of a Free Mind) (@PamelaParesky) May 8, 2023
Είναι προφανές ότι κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του απόψεις και συμπεριφορές, ωστόσο υπάρχουν όρια τα οποία οι συμμετέχοντες στο κλαμπ έχουν παραβιάσει, σύμφωνα τουλάχιστον με την κοινή γνώμη. Επίσης, είναι εντελώς διαφορετικό το να πιστεύεις πως οι ΗΠΑ είναι η προσωποποίηση του εξαποδώ σε κάθε τομέα της ζωής και να διατυπώνεις ακραίες απόψεις σε σχέση με αυτό, και άλλο να έχεις εκφέρει κάποια ρατσιστική, σεξιστική ή άλλη άποψη, η οποία να προκάλεσε σοβαρές συνέπειες σε ανθρώπους εκτός από εσένα. Οι σκέψεις δεν ποινικοποιούνται, αλλά εξακολουθούν να κρίνονται για την ουσία τους και το πλαίσιο στο οποίο εκφέρονται. Βεβαίως και μια άποψη μπορεί να είναι προβληματική. Και η απομάκρυνση από το κοινωνικό σύνολο που μπορεί να έχει υποστεί αυτός που τη διατύπωσε είναι το κίνητρό του για να συμμετέχει στη λέσχη. Θέλει να ανήκει κάπου, κατά προτίμηση σε ένα μέρος όπου όλοι είναι αποσυνάγωγοι, σαν αυτόν. Ας βρίσκονται κι ας τα λένε, λοιπόν, τι μας νοιάζει εμάς; Φυσικά και μας νοιάζει. Δεν θα τους απαγορέψουμε τις συναντήσεις, αλίμονο, αλλά μας νοιάζει το ότι γίνονται.
Creative Commons 3
Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται, όμως, στην ίδια την cancel culture και τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται σήμερα. Η «ακύρωση», πριν γίνει απαραίτητα «δολοφονία χαρακτήρα» ήταν μια προσπάθεια απόδοσης ευθυνών. Ένα ρατσιστικό σχόλιο μιας προσωπικότητας όπως ο Elon Musk, για παράδειγμα, μάς δίνει πάτημα να διερευνήσουμε τι ακριβώς πιστεύει σε αυτό τον τομέα και να δούμε αν έχει εκδηλώσει ανάλογες συμπεριφορές, οι οποίες ενδεχομένως να είναι και αξιόποινες. Από την ευθύνη ως την ακύρωση υπάρχει μια μεγάλη απόσταση, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις διανύθηκε πάρα πολύ γρήγορα, ενώ σε άλλες, ο «ακυρωμένος» στο τέλος βγήκε και κερδισμένος. Ο Louis CK είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα περίπτωσης που «ακυρώθηκε» για ένα χρόνο περίπου και μετά του δόθηκε ξανά η ευκαιρία να ξεκινήσει τα shows του και, ως ένα βαθμό, να αποκαταστήσει την καριέρα του. O Harvey Weinstein δεν ήταν τόσο τυχερός, από την άλλη όμως στην περίπτωσή του δε μας ενδιέφερε ιδιαίτερα να τον «ακυρώσουμε», αλλά να τον βάλουμε φυλακή για όσα έχει κάνει – κι αυτο σε κάποιες περιπτώσεις δε συνέβη, διότι ο Weinstein διαθέτει αρκετή εξουσία, ακόμα και σήμερα. Ο R. Kelly ομοίως έχει υποστεί ελάχιστες ουσιαστικές συνέπειες για τη συμπεριφορά του, παρά την όποια «ακύρωση» και το ίδιο ισχύει και για τον Kevin Spacey και τον Bill Cosby.
Είναι τόσο ευαίσθητες τέτοιες ψυχούλες που πρέπει να βρίσκουν έναν ασφαλή χώρο για να τα λένε ελεύθερα; Καταρχάς όλοι πρέπει να έχουμε ασφαλείς χώρους να μιλάμε ελεύθερα. Το ότι η κουλτούρα της ακύρωσης πολλές φορές σημαίνει μόνο σφοδρή κριτική, ενδεχομένως και με κρυφή ατζέντα για την καταστροφή ανθρώπων, είναι σίγουρο. Ίσως αν η λέξη ακύρωση εξέλιπε με κάποιο τρόπο, έκανε fade out από το δημόσιο διάλογο και επανερχόμασταν στην κριτική και την κρίση, θα γλιτώναμε από τη μονομέρεια και την κατάχρηση της κουλτούρας που την περιβάλλει. Όλοι είμαστε υπόλογοι για τα λεγόμενα και τις πράξεις μας, απλά κάποιοι, δυστυχώς, καταφέρουν λόγω της ισχυρής θέσης τους να ξεφεύγουν από τον ουσιαστικό έλεγχο. Η cancel culture αρκετές φορές δεν έχει δώσει τους καρπούς που θα θέλαμε, κι ας αποδεικνυόταν ο«ακυρωμένος» ένα κοινωνιοπαθές τέρας που έπρεπε να υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του. Το ζήτημα δεν είναι να φερόμαστε σκληρά με αυτό τον τρόπο, αλλά η ευνομούμενη πολιτεία να κάνει αυτό που πρέπει κι εμείς να τη βοηθάμε σε αυτή τη διαδικασία.
Η Paresky, ιδρύοντας το δικό της «Fight Club», δίνει τη δυνατότητα σε μια μερίδα ανθρώπων που αισθάνονται αδικημένοι να βρίσκουν ευήκοα ώτα. Άλλο όμως το να αδικήθηκες επειδή κάποτε είπες κάτι που ίσως δεν είχες δει από διάφορες οπτικές γωνίες (και σήμερα έχεις καταλάβει τι ακριβώς έκανες) κι άλλο το να θεωρείς τον εαυτό σου αναίτια αποκλεισμένο κοινωνικά και παράλληλα να αμύνεσαι απέναντι στην κριτική με κάθε τρόπο, έχοντας παραβιάσει κατάφωρα το νόμο. Δεν ξέρω, ίσως αν ο Tyler Durden υπήρχε στ’ αλήθεια να ήταν πολύ χρήσιμος για την Paresky και το αφήγημα που κατάφερε να δημιουργήσει.
Με πληροφορίες από το The New Yorker
Εκλογές 2023
Που ψηφίζω: Μάθετε που ψηφίζετε βήμα-βήμα από την εφαρμογή του ΥΠ.ΕΣ.
Εκλογές 2023: Όλες οι ειδήσεις για τον προεκλογικό αγώνα των κομμάτων, τις δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των εκλογών & τα exit polls.
Οδηγός εκλογών 2023: Ό,τι πρέπει να γνωρίζετε
Αποτελέσματα εκλογών 2023: Δείτε LIVE μέσω διαδραστικού χάρτη όλα τα αποτελέσματα της επικράτειας
