“Φοράω αυτά τα μπλουζάκια εδώ και χρόνια, με τον ίδιο τρόπο που φοράω όλες τις μπλούζες και τα πουλόβερ. Προφανώς θέλω να ντύνομαι σαν καλλιτέχνης”, γράφει o Charlie Porter στο Financial Times. Από την Barbara Hepworth και τον Jean-Michel Basquiat έως τη Sarah Lucas και την Martine Syms, πολλοί καλλιτέχνες έχουν σφυρηλατήσει μια προσέγγιση για τα ρούχα από τα οποία θα μπορούσαμε να μάθουμε πολλά. Δεν ήταν μόνο αυτό που φορούσαν, ήταν ο τρόπος και ο λόγος.
Τα ρούχα μπορούν να εμπνεύσουν
Ένα γράμμα από τη Βρετανίδα γλύπτρια Barbara Hepworth ήταν αρκετό για να ξεκινήσουν οι σκέψεις. Γράφτηκε σε έναν φίλο το 1944, αναφέροντας: «Πρέπει να αναπτύξουμε κάποιο προσωπικό στυλ που αποτελεί έμπνευση για τον εαυτό μας». Είπε ότι ενδιαφέρεται για «την εξωτερική έκφραση της κοινωνίας όπως φαίνεται στα ρούχα», ότι ήταν «φυσικό να σκεφτόμαστε» και «να θέλουμε νέα ρούχα». Για την Hepworth, τα λειτουργικά ρούχα που φορούσε δεν στόχευαν στο άψογο στιλ. Έφεραν μέσα τους την αισιοδοξία και τον ιδεαλισμό.
Η Hepworth φορούσε μπλουζάκια για να χαράξει τις νεωτεριστικές ιδέες της και δίχτυ στα μαλλιά. Στις επισκέψεις για να προετοιμάσει τα μνημειώδη δημόσια γλυπτά της, όπως το έργο Single Form που βρίσκεται ακόμα έξω από τα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη, προτιμούσε τα μπουφάν με φερμουάρ με ελαστικές μέση. Αυτή η λειτουργικότητα και η αισθητική ενέπνευσε το έργο της. Ακούγεται τόσο απλό, αλλά κι εμείς με το πέρασμα του χρόνου βρίσκουμε τις δικές μας επιλογές για χτίσουμε την γκαρνταρόμπα μας: κώδικες ντυσίματος εργασίας, τάσεις μόδας, ρούχα που φοράμε για να εντυπωσιάσουμε τους άλλους.
Ντύσου για τον κόσμο που θέλεις
Οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν επίσης ρούχα για να διαμορφώσουν τους δημιουργικούς τους κόσμους. Για τον Basquiat ήταν η εκφραστική ελευθερία, η ζωντάνια του χρώματος και η αγνόηση της τυπικότητας που ενέπνευσε το έργο του μεταφέροντας όλα όσα πίστευε από τα ρούχα στους καμβάδες του (ή οπουδήποτε αλλού ζωγράφιζε). Για τον Francis Bacon, που φωτογραφήθηκε φορώντας μοντέρνα ρούχα – όπως το πουκάμισο και το πουλόβερ που φορούσε για ένα πορτρέτο από τον Cecil Beaton – ήταν ο τρόπος του να ασκήσει έλεγχο στο χάος και τη βρωμιά στο στούντιό του.
Δημιούργησε μια προσωπική ταυτότητα
Η τέχνη μπορεί τώρα να είναι μια ζωντανή εμπειρία, με τους καλλιτέχνες να βάζουν τον εαυτό τους και τα ρούχα τους, στο επίκεντρο του έργου τους. Όμως, συχνά, το αποτέλεσμα είναι ότι τα ρούχα γίνονται σχεδόν η ταυτότητα για τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Ο Joseph Beuys είχε το δικό σου iconic ντύσιμο: καπέλο από τσόχα, γιλέκο, βαμβακερό πουκάμισο και Levi’s τζιν. Φορούσε μια παραλλαγή από αυτό το σύνολο κάθε μέρα, ρούχα τόσο πρακτικά που δεν χρειαζόταν πολλή σκέψη για να φορεθούν. Και όμως ο Beuys ήξερε τι έκανε, δημιουργώντας μια ταυτότητα που σύντομα έγινε παγκοσμίως αναγνωρισμένη. Για τον Beuys, το καπέλο είχε συγκεκριμένα σαμανιστικές δυνάμεις. «Το καπέλο», είπε, «λειτουργεί σαν μια άλλη προσωπικότητα».
Πολλοί καλλιτέχνες ενθουσιάζονται από το ντύσιμο. Κάθε βράδυ, ο Αμερικανός καλλιτέχνης Jack Whitten ψέκαζε τα ασημένια πάνινα παπούτσια του, έτσι ώστε, σύμφωνα με την κόρη του Mirsini Amidon, να είναι πάντα «φρέσκα και λαμπερά». Στο Λος Άντζελες, η καλλιτέχνις Martine Syms απολαμβάνει να αφιερώνει χρόνο στο καθημερινό της ντύσιμο: “Μου αρέσει να σκέφτομαι ποια θα είναι η εμφάνισή μου σήμερα… θα είμαι περισσότερο γυναίκα ή περισσότερο άνδρας με ένα δαιφορετικό παπούτσι;” Προτιμάει τα ανεξάρτητα brands όπως η Martine Rose, η Simone Rocha, η Aries και η Boot Boyz Biz. Η περιέργεια και η ψυχαγωγία που βάζει στην ντουλάπα της αντικατοπτρίζουν την αμφισβητούμενη ενέργεια της τέχνης της.
Τα ρούχα έχουν πολιτιστικά στοιχεία
Τα ρούχα των καλλιτεχνών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κατανοήσουμε την ιστορία των ενδυμάτων. Ο Andy Warhol είναι ένα βασικό παράδειγμα, μιας κι ο ίδιος άνηκε στην αμερικανική γενιά που έκανε τα τζιν από ένα λειτουργικό ένδυμα και μόδα. Έτσι ξεκίνησε να μετατρέπει τα κουτιά σούπας του Campbell σε pop art, ασκώντας έμμεσα μια πολιτιστική κριτική.
Επιστροφή στη Hepworth. Στην ίδια επιστολή, έδειξε αμηχανία όταν αναφερόταν στο στυλ. «Θα πρέπει να αφήσεις όλες αυτές τις ανοησίες και να το δικαιολογήσεις», έγραψε. Κάθε φορά που μιλάμε με ειλικρίνεια και διορατικότητα για τα ρούχα μας, τείνουμε να το κάνουμε με μια πλευρά αυτο-κοροϊδίας, σαν να είμαστε ανόητοι ακόμη και να θεωρούμε ότι η γλώσσα των ρούχων είναι κάτι σημαντικό. Ωστόσο, αυτή η γλώσσα επηρέασε από τα γλυπτά της Louise Bourgeois ’Cell που χρησιμοποιούσε τα παλιά της ρούχα, μέχρι την αυτοπροσωπογραφία της Cindy Sherman, όπου μεγάλο μέρος της αφήγησης της εικόνας της προέρχεται από τα ρούχα.
Όταν η Kalho φορούσε ένα tailored κοστούμι στην αυτοπροσωπογραφία της µε τα κοµµένα μαλλιά, υπήρχε ένα μήνυμα από πίσω. Όταν η νικήτρια του Turner Prize 2019 Helen Cammock παρουσιάστηκε με το καθημερινό της outfit στην εκδήλωση, ασκούσε παράλληλα κριτική στους καλεσμένους των μεγάλων ιδρυμάτων τονίζοντας πως οι ενδυματολογικοί κώδικες είναι έτοιμοι να καταρρεύσουν. Για μένα, είναι μια συναρπαστική προοπτική, να αντιμετωπίσουμε την κοινωνική δύναμη. Με αυτόν τον τρόπο, δεν θα μπορούμε πλέον να αισθανόμαστε ότι «ακολουθούμε» τη μόδα, αλλά ότι παίζουμε ενεργό, δημιουργικό ρόλο μέσα σε αυτήν.
