Ακόμη και τα τελευταία οχυρά των ρομαντικών, υπέκυψαν μπροστά στην πλανεύτρα τεχνολογία. Δεν υπάρχει κανείς που να μην την έχει με κάποιο τρόπο στη ζωή του, με τις νεότερες γεννιές μάλιστα να εκφράζονται μέσα από αυτή. Υποψιασμένες λίγο πολύ, είμαστε όλες για τους κινδύνους που επικρατούν στο διαδίκτυο. Ένα πρόσφατο περιστατικό όμως, μ’ έκανε ν’ αναρωτηθώ τι νέο υπάρχει έξω; Τα δεδομένα έχουν αλλάξει, με την ανθρώπινη νοημοσύνη δυστυχώς να βίσκεται σε μια φθίνουσα πορεία.
Και δεν τα λέω εγώ, αλλά έρευνες φυσικά. Αιτίες πίσω από αυτήν την μείωση στα σκορ πιθανολογούνται πως είναι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, οι νέες συνήθειες στην καθημερινή διαβίωση, οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό και εργασιακό σύστημα αλλά και το γεγονός πως σήμερα τα παιδιά έχουν εγκαταλείψει το διάβασμα για χάρη των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και των έξυπνων συσκευών. Τι χειρότερο μπορεί να συμβεί όμως σε όλους και όλες που περνάμε την ημέρα σχεδόν αγκαλιά με το έξυπνο κινητό μας τηλέφωνο; Η Διευθύντρια του CSI Institute, Κέλλυ Ιωάννου, αναλύει στο marieclaire.gr τις δημοφιλέστερες τάσεις γύρω από τη διαδικτυακή απολάνηση.
Μία από αυτές είναι και το Sadfishing, η πράξη της δημοσίευσης στενάχωρου, ευαίσθητου ή συναισθηματικού περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ποστάρεται για να προκαλέσει τη συμπάθεια και την προσοχή των άλλων. Ενώ οι celebrities μπορεί να χρησιμοποιούν το Sadfishing για να ενισχύσουν τους followers τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η ίδια συμπεριφορά όταν προέρχεται από παιδιά ή και από ανυποψίαστους ενήλικες μπορεί να προκαλέσει σύγχυση.
Οι σύγχρονοι και περισσότερο δημοφιλείς τρόποι αποπλάνησης στο διαδίκτυο
Ας ξεκινήσουμε από το ότι οι διαδικτυακές αποπλανήσεις αφορούν τους πάντες και όχι μόνο ανήλικα θύματα, που κάποτε είχαμε στο μυαλό μας. Κι αυτό γιατί μπερδεύουμε τον παιδόφιλο και τον παιδεραστή, με το online αρπαχτικό. Ποια είναι η διαφοροποίηση; Ένας παιδόφιλος ή παιδεραστής έλκεται σεξουαλικά μόνο από παιδιά και συνήθως από αυτά που βρίσκονται σε προεφηβική ηλικία. Ένα online αρπαχτικό το οποίο μπορεί να είναι σεξουαλικό αρπαχτικό ή να ανήκει σε ένα ευρύτερο κύκλωμα, μπορεί να είναι ο καθένας και όχι απαραίτητα κάποιος ψυχικά διαταραγμένος που του αρέσουν μόνο τα μικρά παιδιά. Μπορεί να είναι ανεξαρτήτου μορφωτικού επιπέδου, επαγγελματικής ιδιότητας, να είναι παντρεμένος, να έχει κι εκείνος παιδιά και ούτω καθεξής.
Τώρα τελευταία συναντούμε τρεις πιο κοινές μεθόδους που προσεγγίζονται τα θύματα. Ο ένας έχει να κάνει με το φαινόμενο που ονομάστηκε sadfishing. Aυτό ξεκίνησε σαν μία στρατηγική marketing, από γνωστές ας πούμε influencers, βλέπε οικογένεια Kardashian – Jenner, όπου είδαν ότι το να μιλάω ανοιχτά για κάτι που αντιμετωπίζω, βλέπε για παράδειγμα την ακμή μου, αυτό μπορεί αργότερα να μου φέρει περισσότερους followers και κέρδη. Οπότε αν βάζω μια φωτογραφία με το πρόβλημά μου, είτε εμφανισιακό, είτε υπαρξιακό ή ό,τιδήποτε άλλο και μετά με αφορμή αυτό στη συνέχεια πλασάρω ένα προϊόν.
Πολλοί και πολλές, έσπευσαν ν’ αντιγράψουν τέτοιου είδους συμπεριφορές, ανάμεσά τους και πολλά παιδιά. Κι εδώ είναι το θέμα. Για παράδειγμα, ανεβάζουν video στο Tik Tok, στο Instagram ή κάνουν κάποιες αναρτήσεις με τις οποίες προκαλούν τη λύπηση των άλλων, των ακολούθων τους. Όλο αυτό έχει ως σκοπό την αύξηση των followers. Όμως αυτό έχει πολλά κενά ασφαλείας ειδικά για τα προφίλ και τους χρήστες οι οποίοι δεν έχουν ενεργές τις ρυθμίσεις ιδιωτικού απορρήτου και αποδέχονται τον οποιοδήποτε. Αυτή λοιπόν είναι η χαρά του online αρπακτικού. Το online αρπακτικό για να προσεγγίσει το θύμα του, προσπαθεί να βρει μία ευαλωτότητα, οπότε όπως καταλαβαίνεις οι χρήστες που αναφέραμε, του το προσφέρουν στο πιάτο. Π.χ έχω ένα πρόβλημα ερωτικής απογοήτευσης ή δεν τα πήγα καλά στο σχολείο μου ή τσακώνονται οι γονείς μου στο σπίτι και το ανακοινώνω στα social media. Οπότε σε αυτή τη μέθοδο οι ίδιοι οι χρήστες φέρνουν το πρόβλημα στην επιφάνεια και στη δημοσιότητα ένα προσωπικό τους θέμα που τους στενοχωρεί κι από εκεί βρίσκουν τα αραπακτικά το κίνητρο, αρχίζουν να συνομιλού μαζί τους κι ανάλογα με το πρόβλημα υποδεικνύουν ότι οι ίδιοι είναι το μοναδικό άτομο το οποίο θα τους στηρίξει. Είτε οικονομικά με το να τους βρει μια δουλειά, είτε σε συναισθηματικό επίπεδο με το να δείξει ότι θα είναι ο ερωτικός σύντροφος – στήριγμα, είτε σε φιλικό επίπεδο αν το άτομο νιώθει μόνο και ούτω καθεξής.
Το δεύτερο φαινόμενο που συναντούμε έχει να κάνει με την επιρροή που υπάρχει από τα reality shows και γενικότερα με την προώθηση του κομματιού της μόδας και του modeling, το οποίο στοχεύει περισσότερο σε νεαρά κορίτσια. Υπάρχουν οργανωμένα κυκλώματα τα οποία φτιάχνουν ψεύτικα προφίλ, παρουσιάζονται συνήθως σαν γυναίκες που τρέχουν ένα πρακτορείο μοντέλων και αρχίζουν να μιλάνε με κορίτσια -υπάρχουν και κάποιες υποθέσεις με αγόρια – και αφού τους τάζουν καριέρα, χρήματα κι επαγγελματική ανέλιξη, τους βάζουν σε μια διαδικασία αρχικά να στείλουν αποκαλυπτικές φωτογραφίες, οι οποίες στη συνέχεια διακινούνται στο σκοτεινό διαδίκτυο σε παιδόφιλους οι οποίοι πληρώνουν αδρά για να δουν τέτοιο υλικό ή υπάρχουν περιπτώσεις που η επιχείρηση προχωρά ακόμη και στο επίπεδο της σεξουαλικής κακοποίησης, όταν μιλάμε πλέον για ένα παιδεραστή που το κάνει όλο αυτό σαν μέθοδο για να προσεγγίσει τα θύματα, στη συνέχεια τα απομονώνει, συναντιούνται με το πρόσχημα του casting και προχωρούν σε σεξουαλική κακοποίηση. Αυτό έχει βγει προς τα έξω όπως το αναφέρω, αλλά έχουν πέσει θύματα ακόμη και γυναίκες που έχουν μωρά. Τις πλησιάζουν λέγοντάς τους πως θέλουν φωτογραφίες των παιδιών τους ώστε να τις στείλουν σε πρακτορεία μοντέλων. Μιλάμε για μωρά δύο και τριών ετών. Αυτές οι φωτογραφίες στη συνέχεια ανεβαίνουν στο σκοτεινό διαδίκτυο και αγοράζονται από παιδόφιλους. Είναι φαινόμενα που βλέπουμε στην Ελλάδα και μάλιστα είναι τόσο “καλοστημένες” επιχειρήσεις που βλέπουμε να έχουν ακόμη και επαγγελματικές κάρτες, ή ψευδο sites, ώστε να πιστέψουν πως πρόκειται όντως για πρακτορείο μοντέλων. Τώρα που ο κόσμος αντιμετωπίζει όλη αυτή την οικονομική αβεβαιότητα, έυκολα πιάνεται θύμα γιατί σκέφτεται πως πρόκειται για εύκολο χρήμα.
Και κάπου εδώ έρχεται και το τρίτο φαινόμενο, το οποίο το βλέπουμε κυρίως να συμβαίνει σε τοπικά group ας πούμε σε διάφορες επαρχίες, νομούς που γίνονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο facebook ειδικότερα, αναρτεί κάποιος ένα post με το οποίο παρουσιάζει μια οποιαδήποτε θέση εργασίας. Κάποιος που μπορεί να έχει ανάγκη ή να ενδιαφέρεται, μπαίνει στη διαδικασία να στείλει περισσότερες πληροφορίες για το ποιος είναι πού μένει και ούτω καθεξής. Συνήθως αυτό χτυπά πάλι γυναίκες. Πατούν στο πρόσχημα, “ζητείται κυρία εμφανίσιμη” κλπ. Στη συνέχεια ζητούν φωτογραφίες, οι οποίες επίσης διακινούνται στο σκοτεινό διαδίκτυο και σε sites με υλικό πορνογραφίας και στη συνέχεια πολλές από αυτές μπορεί να έχουν κλείσει κι ένα ραντεβού για να συναντηθούν με τους εν δυνάμη εργοδότες τους και πίσω απ’ όλο αυτό μπορεί να κρύβεται και κύκλωμα trafficking.
Έχω ασχοληθεί με ένα περιστατικό που η γυναίκα που ζήτησε τη βοήθειά μου έχει κάποια οικογενειακά προβλήματα σχετικά με εθισμό. Συγκεκριμένα όλο τον καιρό που ο σύζυγός της είχε αυτά τα θέματα, εκείνη συνομιλούσε με τον δράκο του Αμαρουσίου, ο οποίος της παρουσιαζόταν ως ο καλύτερος φίλος της ζωής της που θα τη βοηθήσει και που θα της λύσει τα προβλήματα. Βέβαια εκείνη μου το ανέφερε, με τη σειρά μας υποψιαστήκαμε τι συμβαίνει και είχε Άγιο, γιατί τον είχε πιστέψει. Στη συνέχεια μάλιστα αυτή η γυναίκα, θεωρούσε πως αυτός έχει αλλάξει. Η συγκεκριμένη τυπολογία των βιαστών ή των παιδεραστών είναι η τυπολογία πως αν μπουν ακόμη και στη φυλακή και αποφυλακιστούν, θα διαπράξουν ξανά το ίδιο έγκλημα. Η συγκεκριμένη κυρία ακόμη και που γνώριζε την ταυτότητα του άλλου δεν ήθελε να πιστέψει ότι αυτός την προσεγγίζει με κακό σκοπό. Θεωρούσε πραγματικά ότι έχει εμπιστευτεί ο ένας τον άλλον και ότι έχουν συνάψει διαδικτυακή σχέση.
Πώς μπορούμε να προστατευτούμε
Αρχικά όσο κλισέ κι αν ακούγεται, θα πρέπει να ξέρουμε πολύ καλά ποιους προσθέτουμε στα δίκτυά μας. Το λέμε συνέχεια και οι περισσότεροι θεωρούν πως αυτό έχει να κάνει με μικρά παιδιά. Δεν είναι έτσι. Επίσης πρέπει να προσέχουμε. Έστω ότι έχουμε δεχτεί κάποιον που δεν ξέρουμε καλά, τι πληροφορίες ανταλάσσουμε μαζί του. Διασταυρώνουμε πάντα με ποιους μιλάμε και προσέχουμε τα προφίλ τα οποία πλασσάρονται ως διασήμων. Τα προφίλ αυτά θα πρέπει να κοιτά ο κόσμος αν είναι verified έχοντας την ένδειξη με το μπλε τικ κι όχι να νομίζουν πως μιλούν με τον Στέφανο Τσιτσιπά ή τον Hugh Jackman όπως πρόσφατα συνέβη με κάποιες περιπτώσεις.
Tι μας κάνει να “ανοιγόμαστε” σε κάποιον άγνωστο στο διαδίκτυο
Έχει να κάνει ακριβώς όπως και με τη διαδικασία του να πηγαίνει κάποιος στον ψυχολόγο. Δεν τον ξέρεις δεν σε ξέρει, μπορείς να του πεις τα πάντα και να πάρεις μια συμβουλή, αλλά επειδή η ψυχοθεραπεία χρεώνεται και ο κόσμος ειδικά στην Ελλάδα θεωρεί και λίγο ταμπού ακόμη το πηγαίνει σε ψυχολόγο, βρίσκουν πρόσκαιρες λύσεις με το να μιλούν διαδικτυακά με άτομα που δεν ξέρουν και ανταλάσσουν όλα τα βιώματα που έχουν γιατί θεωρούν πως δεν θα τους κρίνει ο άλλος, από τη στιγμή που δεν τους ξέρει. Επίσης πολύ σημαντικό είναι ότι στο διαδίκτυο, ο καθένας μπορεί να είναι όποιος θέλει να είναι κι έτσι θεωρεί ότι μπορεί να κάνει ό,τι δεν μπορεί να κάνει στην προσωπική του ζωή. Αν για παράδειγμα κάποια έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, μπορεί να παρουσιάζεται ως δυναμική και με άλλη εικόνα αν “πειράξει” τις φωτογραφίες της. Μπορώ να είμαι όποιος και όποια θέλω μέσα από το διαδίκτυο.
Θα συνεχιστεί όλο αυτό με τις διαδικτυακές απολανήσεις στα επόμενα χρόνια;
H τεχνολογία εξελίσσεται και μαζί εξελίσσονται και οι κυβερνοαπατεώνες, γιατί είναι ευκαιριακοί εγκληματίες και πατούν στην εκάστοτε συνθήκη που σημαίνει πως τα κυβερνοεγκλήματα μεταλάσσονται συνέχεια. Αυτό που πραγματικά μπορεί να μας διαφυλλάξει είναι η ατομική μας ευθύνη και η διάθεση για ενημέρωση. Αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό στον κόσμο, είναι ότι μπορεί να την πατήσει ο καθένας. Εχω παραδείγματα από μέλη οικογενειών που ήταν γνώστες ή ανήκαν σε οικογένειες αστυνομικών κλπ. και παρόλο αυτά έπεσαν θύματα.
